1. ภารสุตฺตวณฺณนา

[22] ภารวคฺคสฺส ปฐเม ปญฺจุปาทานกฺขนฺธาติสฺส วจนียนฺติ ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา อิติ อสฺส วจนียํ, เอวํ วตฺตพฺพํ ภเวยฺยาติ อตฺโถฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภาโรติ เย อิเม ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา, อยํ ภาโรติ วุจฺจติฯ เกนฏฺเฐนาติ? ปริหารภาริยฏฺเฐนฯ เอเตสญฺหิ ฐาปนคมนนิสีทาปนนิปชฺชาปนนฺหาปนมณฺฑนขาทาปนภุญฺชาปนาทิปริหาโร ภาริโยติ ปริหารภาริยฏฺเฐน ภาโรติ วุจฺจติฯ เอวํนาโมติ ติสฺโส ทตฺโตติอาทินาโมฯ เอวํโคตฺโตติ กณฺหายโน วจฺฉายโนติอาทิโคตฺโตฯ อิติ โวหารมตฺตสิทฺธํ ปุคฺคลํ ‘‘ภารหาโร’’ติ กตฺวา ทสฺเสติฯ ปุคฺคโล หิ ปฏิสนฺธิกฺขเณเยว ขนฺธภารํ อุกฺขิปิตฺวา ทสปิ วสฺสานิ วีสติปิ วสฺสสตมฺปีติ ยาวชีวํ อิมํ ขนฺธภารํ นฺหาเปนฺโต โภเชนฺโต มุทุสมฺผสฺสมญฺจปีเฐสุ นิสีทาเปนฺโต นิปชฺชาเปนฺโต ปริหริตฺวา จุติกฺขเณ ฉฑฺเฑตฺวา ปุน ปฏิสนฺธิกฺขเณ อปรํ ขนฺธภารํ อาทิยติ, ตสฺมา ภารหาโรติ ชาโตฯ

โปโนภวิกาติ ปุนพฺภวนิพฺพตฺติกาฯ นนฺทีราคสหคตาติ นนฺทิราเคน สห เอกตฺตเมว คตาฯ ตพฺภาวสหคตญฺหิ อิธ อธิปฺเปตํฯ ตตฺร ตตฺราภินนฺทินีติ อุปปตฺติฏฺฐาเน วา รูปาทีสุ วา อารมฺมเณสุ ตตฺถ ตตฺถ อภินนฺทนสีลาวฯ กามตณฺหาทีสุ ปญฺจกามคุณิโก ราโค กามตณฺหา นาม, รูปารูปภวราโค ฌานนิกนฺติ สสฺสตทิฏฺฐิสหคโต ราโคติ อยํ ภวตณฺหา นาม, อุจฺเฉททิฏฺฐิสหคโต ราโค วิภวตณฺหา นามฯ ภาราทานนฺติ ภารคหณํฯ ตณฺหาย หิ เอส ภารํ อาทิยติฯ อเสสวิราคนิโรโธติอาทิ สพฺพํ นิพฺพานสฺเสว เววจนํฯ ตญฺหิ อาคมฺม ตณฺหา อเสสโต วิรชฺชติ นิรุชฺฌติ จชิยติ ปฏินิสฺสชฺชิยติ วิมุจฺจติ, นตฺถิ เจตฺถ กามาลโย วา ทิฏฺฐาลโย วาติ นิพฺพานํ เอตานิ นามานิ ลภติฯ สมูลํ ตณฺหนฺติ ตณฺหาย อวิชฺชา มูลํ นามฯ อพฺพุยฺหาติ อรหตฺตมคฺเคน ตํ สมูลกํ อุทฺธริตฺวาฯ นิจฺฉาโต ปรินิพฺพุโตติ นิตฺตณฺโห ปรินิพฺพุโต นามาติ วตฺตุํ วฏฺฏตีติฯ ปฐมํฯ

2. ปริญฺญสุตฺตวณฺณนา

[23] ทุติเย ปริญฺเญยฺเยติ ปริชานิตพฺเพ, สมติกฺกมิตพฺเพติ อตฺโถฯ ปริญฺญนฺติ อจฺจนฺตปริญฺญํ, สมติกฺกมนฺติ อตฺโถฯ ราคกฺขโยติอาทิ นิพฺพานสฺส นามํฯ ตญฺหิ อจฺจนฺตปริญฺญา นามฯ ทุติยํฯ

3. อภิชานสุตฺตวณฺณนา

[24] ตติเย อภิชานนฺติ อภิชานนฺโตฯ อิมินา ญาตปริญฺญา กถิตา, ทุติยปเทน ตีรณปริญฺญา, ตติยจตุตฺเถหิ ปหานปริญฺญาติ อิมสฺมิํ สุตฺเต ติสฺโส ปริญฺญา กถิตาติฯ ตติยํฯ

4-9. ฉนฺทราคสุตฺตาทิวณฺณนา

[25-30] จตุตฺถาทีนิ ธาตุสํยุตฺเต วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพานิฯ ปฏิปาฏิยา ปเนตฺถ ปญฺจมฉฏฺฐสตฺตเมสุ จตฺตาริ สจฺจานิ กถิตานิ, อฏฺฐมนวเมสุ วฏฺฏวิวฏฺฏํฯ จตุตฺถาทีนิฯ

10. อฆมูลสุตฺตวณฺณนา

[31] ทสเม อฆนฺติ ทุกฺขํฯ เอวเมตฺถ ทุกฺขลกฺขณเมว กถิตํฯ ทสมํฯ

11. ปภงฺคุสุตฺตวณฺณนา

[32] เอกาทสเม ปภงฺคุนฺติ ปภิชฺชนสภาวํฯ เอวมิธ อนิจฺจลกฺขณเมว กถิตนฺติฯ เอกาทสมํฯ

ภารวคฺโค ตติโยฯ

4. นตุมฺหากวคฺโค