เมนู

5. ทามลิสุตฺตวณฺณนา

[86] ปญฺจเม น เตนาสีสเต ภวนฺติ เตน การเณน ยํ กิญฺจิ ภวํ น ปตฺเถติฯ อายตปคฺคโห นาเมส เทวปุตฺโต, ขีณาสวสฺส กิจฺจโวสานํ นตฺถิฯ ขีณาสเวน หิ อาทิโต อรหตฺตปฺปตฺติยา วีริยํ กตํ , อปรภาเค มยา อรหตฺตํ ปตฺตนฺติ มา ตุณฺหี ภวตุ, ตเถว วีริยํ ทฬฺหํ กโรตุ ปรกฺกมตูติ จินฺเตตฺวา เอวมาหฯ

อถ ภควา ‘‘อยํ เทวปุตฺโต ขีณาสวสฺส กิจฺจโวสานํ อกเถนฺโต มม สาสนํ อนิยฺยานิกํ กเถติ, กิจฺจโวสานมสฺส กเถสฺสามี’’ติ จินฺเตตฺวา นตฺถิ กิจฺจนฺติอาทิมาหฯ ตีสุ กิร ปิฏเกสุ อยํ คาถา อสํกิณฺณาฯ ภควตา หิ อญฺญตฺถ วีริยสฺส โทโส นาม ทสฺสิโต นตฺถิฯ อิธ ปน อิมํ เทวปุตฺตํ ปฏิพาหิตฺวา ‘‘ขีณาสเวน ปุพฺพภาเค อาสวกฺขยตฺถาย อรญฺเญ วสนฺเตน กมฺมฏฺฐานํ อาทาย วีริยํ กตํ, อปรภาเค สเจ อิจฺฉติ, กโรตุ, โน เจ อิจฺฉติ, ยถาสุขํ วิหรตู’’ติ ขีณาสวสฺส กิจฺจโวสานทสฺสนตฺถํ เอวมาหฯ ตตฺถ คาธนฺติ ปติฏฺฐํฯ ปญฺจมํฯ

6. กามทสุตฺตวณฺณนา

[87] ฉฏฺเฐ ทุกฺกรนฺติ อยํ กิร เทวปุตฺโต ปุพฺพโยคาวจโร พหลกิเลสตาย สปฺปโยเคน กิเลเส วิกฺขมฺเภนฺโต สมณธมฺมํ กตฺวา ปุพฺพูปนิสฺสยมนฺทตาย อริยภูมิํ อปฺปตฺวาว กาลํ กตฺวา เทวโลเก นิพฺพตฺโตฯ โส ‘‘ตถาคตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ทุกฺกรภาวํ อาโรเจสฺสามี’’ติ อาคนฺตฺวา เอวมาหฯ ตตฺถ ทุกฺกรนฺติ ทสปิ วสฺสานิ…เป.… สฏฺฐิปิ ยเทตํ เอกนฺตปริสุทฺธสฺส สมณธมฺมสฺส กรณํ นาม, ตํ ทุกฺกรํฯ เสขาติ สตฺต เสขาฯ สีลสมาหิตาติ สีเลน สมาหิตา สมุเปตาฯ ฐิตตฺตาติ ปติฏฺฐิตสภาวาฯ เอวํ ปุจฺฉิตปญฺหํ วิสฺสชฺเชตฺวา อิทานิ อุปริปญฺหสมุฏฺฐาปนตฺถํ อนคาริยุเปตสฺสาติอาทิมาหฯ ตตฺถ อนคาริยุเปตสฺสาติ อนคาริยํ นิคฺเคหภาวํ อุเปตสฺสฯ สตฺตภูมิเกปิ หิ ปาสาเท วสนฺโต ภิกฺขุ วุฑฺฒตเรน อาคนฺตฺวา ‘‘มยฺหํ อิทํ ปาปุณาตี’’ติ วุตฺเต ปตฺตจีวรํ อาทาย นิกฺขมเตวฯ ตสฺมา ‘‘อนคาริยุเปโต’’ติ วุจฺจติฯ ตุฏฺฐีติ จตุปจฺจยสนฺโตโสฯ ภาวนายาติ จิตฺตวูปสมภาวนายฯ

เต เฉตฺวา มจฺจุโน ชาลนฺติ เย รตฺตินฺทิวํ อินฺทฺริยูปสเม รตา, เต ทุสฺสมาทหํ จิตฺตํ สมาทหนฺติฯ เย จ สมาหิตจิตฺตา, เต จตุปจฺจยสนฺโตสํ ปูเรนฺตา น กิลมนฺติฯ

เย สนฺตุฏฺฐา, เต สีลํ ปูเรนฺตา น กิลมนฺติ ฯ เย สีเล ปติฏฺฐิตา สตฺต เสขา, เต อริยา มจฺจุโน ชาลสงฺขาตํ กิเลสชาลํ ฉินฺทิตฺวา คจฺฉนฺติฯ ทุคฺคโมติ ‘‘สจฺจเมตํ, ภนฺเต, เย อินฺทฺริยูปสเม รตา, เต ทุสฺสมาทหํ สมาทหนฺติ…เป.… เย สีเล ปติฏฺฐิตา, เต มจฺจุโน ชาลํ ฉินฺทิตฺวา คจฺฉนฺติ’’ฯ กิํ น คจฺฉิสฺสนฺติ? อยํ ปน ทุคฺคโม ภควา วิสโม มคฺโคติ อาหฯ ตตฺถ กิญฺจาปิ อริยมคฺโค เนว ทุคฺคโม น วิสโม, ปุพฺพภาคปฏิปทาย ปนสฺส พหู ปริสฺสยา โหนฺติฯ ตสฺมา เอวํ วุตฺโตฯ อวํสิราติ ญาณสิเรน อโธสิรา หุตฺวา ปปตนฺติฯ อริยมคฺคํ อาโรหิตุํ อสมตฺถตาเยว จ เต อนริยมคฺเค ปปตนฺตีติ จ วุจฺจนฺติฯ อริยานํ สโม มคฺโคติ สฺเวว มคฺโค อริยานํ สโม โหติฯ วิสเม สมาติ วิสเมปิ สตฺตกาเย สมาเยวฯ ฉฏฺฐํฯ

7. ปญฺจาลจณฺฑสุตฺตวณฺณนา

[88] สตฺตเม สมฺพาเธติ นีวรณสมฺพาธํ กามคุณสมฺพาธนฺติ ทฺเว สมฺพาธาฯ เตสุ อิธ นีวรณสมฺพาธํ อธิปฺเปตํฯ โอกาสนฺติ ฌานสฺเสตํ นามํฯ ปฏิลีนนิสโภติ ปฏิลีนเสฏฺโฐฯ ปฏิลีโน นาม ปหีนมาโน วุจฺจติฯ ยถาห – ‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปฏิลีโน โหติ ฯ อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อสฺมิมาโน ปหีโน โหติ อุจฺฉินฺนมูโล ตาลาวตฺถุกโต อนภาวํกโต อายติํ อนุปฺปาทธมฺโม’’ติ (อ. นิ. 4.38; มหานิ. 87)ฯ ปจฺจลตฺถํสูติ ปฏิลภิํสุฯ สมฺมา เตติ เย นิพฺพานปตฺติยา สติํ ปฏิลภิํสุ, เต โลกุตฺตรสมาธินาปิ สุสมาหิตาติ มิสฺสกชฺฌานํ กถิตํฯ สตฺตมํฯ