ธมฺมนฺติ โลกุตฺตรมคฺคํ ฯ สมฺมาทิฏฺฐิปุเรชวนฺติ วิปสฺสนาสมฺมาทิฏฺฐิปุเรชวา อสฺส ปุพฺพยายิกาติ สมฺมาทิฏฺฐิปุเรชโว, ตํ สมฺมาทิฏฺฐิปุเรชวํฯ ยถา หิ ปฐมตรํ ราชปุริเสหิ กาณกุณิอาทีนํนีหรเณน มคฺเค โสธิเต ปจฺฉา ราชา นิกฺขมติ, เอวเมวํ วิปสฺสนา สมฺมาทิฏฺฐิยา อนิจฺจาทิวเสน ขนฺธาทีสุ โสธิเตสุ ปจฺฉา ภูมิลทฺธวฏฺฏํ ปริชานมานา มคฺคสมฺมาทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ธมฺมาหํ สารถิํ พฺรูมิ, สมฺมาทิฏฺฐิปุเรชว’’นฺติฯ

อิติ ภควา เทสนํ นิฏฺฐาเปตฺวา อวสาเน จตฺตาริ สจฺจานิ ทีเปสิฯ เทสนาปริโยสาเน เทวปุตฺโต โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาสิฯ ยถา หิ รญฺโญ โภชนกาเล อตฺตโน มุขปฺปมาเณ กพเฬ อุกฺขิตฺเต องฺเก นิสินฺโน ปุตฺโต อตฺตโน มุขปฺปมาเณเนว ตโต กพฬํ กโรติ, เอวเมวํ ภควติ อรหตฺตนิกูเฏน เทสนํ เทเสนฺเตปิ สตฺตา อตฺตโน อุปนิสฺสยานุรูเปน โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณนฺติฯ อยมฺปิ เทวปุตฺโต โสตาปตฺติผลํ ปตฺวา ภควนฺตํ คนฺธาทีหิ ปูเชตฺวา ปกฺกามีติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. วนโรปสุตฺตวณฺณนา

[47] สตฺตเม ธมฺมฏฺฐา สีลสมฺปนฺนาติ เก ธมฺมฏฺฐา, เก สีลสมฺปนฺนาติ ปุจฺฉติฯ ภควา อิมํ ปญฺหํ ถาวรวตฺถุนา ทีเปนฺโต อารามโรปาติอาทิมาหฯ ตตฺถ อารามโรปาติ ปุปฺผารามผลารามโรปกาฯ วนโรปาติ สยํชาเต อโรปิมวเน สีมํ ปริกฺขิปิตฺวา เจติยโพธิจงฺกมนมณฺฑปกุฏิเลณรตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐานานํ การกา ฉายูปเค รุกฺเข โรเปตฺวา ททมานาปิ วนโรปาเยว นามฯ เสตุการกาติ วิสเม เสตุํ กโรนฺติ, อุทเก นาวํ ปฏิยาเทนฺติ ฯ ปปนฺติ ปานียทานสาลํฯ อุทปานนฺติ ยํกิญฺจิ โปกฺขรณีตฬากาทิํฯ อุปสฺสยนฺติ วาสาคารํฯ ‘‘อุปาสย’’นฺติปิ ปาโฐฯ

สทา ปุญฺญํ ปวฑฺฒตีติ น อกุสลวิตกฺกํ วา วิตกฺเกนฺตสฺส นิทฺทายนฺตสฺส วา ปวฑฺฒติฯ ยทา ยทา ปน อนุสฺสรติ, ตทา ตทา ตสฺส วฑฺฒติฯ อิมมตฺถํ สนฺธาย ‘‘สทา ปุญฺญํ ปวฑฺฒตี’’ติ วุตฺตํฯ ธมฺมฏฺฐา สีลสมฺปนฺนาติ ตสฺมิํ ธมฺเม ฐิตตฺตา เตนปิ สีเลน สมฺปนฺนตฺตา ธมฺมฏฺฐา สีลสมฺปนฺนาฯ

อถ วา เอวรูปานิ ปุญฺญานิ กโรนฺตานํ ทส กุสลา ธมฺมา ปูเรนฺติ, เตสุ ฐิตตฺตา ธมฺมฏฺฐาฯ เตเนว จ สีเลน สมฺปนฺนตฺตา สีลสมฺปนฺนาติฯ สตฺตมํฯ

8. เชตวนสุตฺตวณฺณนา

[48] อฏฺฐเม อิทํ หิ ตํ เชตวนนฺติ อนาถปิณฺฑิโก เทวปุตฺโต เชตวนสฺส เจว พุทฺธาทีนญฺจ วณฺณภณนตฺถํ อาคโต เอวมาหฯ อิสิสงฺฆนิเสวิตนฺติ ภิกฺขุสงฺฆนิเสวิตํฯ

เอวํ ปฐมคาถาย เชตวนสฺส วณฺณํ กเถตฺวา อิทานิ อริยมคฺคสฺส กเถนฺโต กมฺมํ วิชฺชาติอาทิมาหฯ ตตฺถ กมฺมนฺติ มคฺคเจตนาฯ วิชฺชาติ มคฺคปญฺญาฯ ธมฺโมติ สมาธิปกฺขิกา ธมฺมาฯ สีลํ ชีวิตมุตฺตมนฺติ สีเล ปติฏฺฐิตสฺส ชีวิตํ อุตฺตมนฺติ ทสฺเสติฯ อถ วา วิชฺชาติ ทิฏฺฐิสงฺกปฺปาฯ ธมฺโมติ วายามสติสมาธโยฯ สีลนฺติ วาจากมฺมนฺตาชีวาฯ ชีวิตมุตฺตมนฺติ เอตสฺมิํ สีเล ฐิตสฺส ชีวิตํ นาม อุตฺตมํฯ เอเตน มจฺจา สุชฺฌนฺตีติ เอเตน อฏฺฐงฺคิกมคฺเคน สตฺตา วิสุชฺฌนฺติฯ

ตสฺมาติ ยสฺมา มคฺเคน สุชฺฌนฺติ, น โคตฺตธเนหิ, ตสฺมาฯ โยนิโส วิจิเน ธมฺมนฺติ อุปาเยน สมาธิปกฺขิยธมฺมํ วิจิเนยฺยฯ เอวํ ตตฺถ วิสุชฺฌตีติ เอวํ ตสฺมิํ อริยมคฺเค วิสุชฺฌติฯ อถ วา โยนิโส วิจิเน ธมฺมนฺติ อุปาเยน ปญฺจกฺขนฺธธมฺมํ วิจิเนยฺยฯ เอวํ ตตฺถ วิสุชฺฌตีติ เอวํ เตสุ จตูสุ สจฺเจสุ วิสุชฺฌติฯ

อิทานิ สาริปุตฺตตฺเถรสฺส วณฺณํ กเถนฺโต สาริปุตฺโตวาติอาทิมาหฯ ตตฺถ สาริปุตฺโตวาติ อวธารณวจนํ, เอเตหิ ปญฺญาทีหิ สาริปุตฺโตว เสยฺโยติ วทติฯ อุปสเมนาติ กิเลสอุปสเมน ฯ ปารํ คโตติ นิพฺพานํ คโตฯ โย โกจิ นิพฺพานํ ปตฺโต ภิกฺขุ, โส เอตาวปรโม สิยา, น เถเรน อุตฺตริตโร นาม อตฺถีติ วทติฯ เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ อฏฺฐมํฯ