5. อรหนฺตสุตฺตวณฺณนา

[25] ปญฺจเม กตาวีติ จตูหิ มคฺเคหิ กตกิจฺโจฯ อหํ วทามีติ อยํ เทวตา วนสณฺฑวาสินี, สา อารญฺญกานํ ภิกฺขูนํ ‘‘อหํ ภุญฺชามิ, อหํ นิสีทามิ, มม ปตฺโต, มม จีวร’’นฺติอาทิกถาโวหารํ สุตฺวา จินฺเตสิ – ‘‘อหํ อิเม ภิกฺขู ‘ขีณาสวา’ติ มญฺญามิ, ขีณาสวานญฺจ นาม เอวรูปา อตฺตุปลทฺธินิสฺสิตกถา โหติ, น โหติ นุ โข’’ติ ชานนตฺถํ เอวํ ปุจฺฉติฯ

สามญฺญนฺติ โลกนิรุตฺติํ โลกโวหารํฯ กุสโลติ ขนฺธาทีสุ กุสโลฯ โวหารมตฺเตนาติ อุปลทฺธินิสฺสิตกถํ หิตฺวา โวหารเภทํ อกโรนฺโต ‘‘อหํ, มมา’’ติ วเทยฺยฯ ‘‘ขนฺธา ภุญฺชนฺติ, ขนฺธา นิสีทนฺติ, ขนฺธานํ ปตฺโต, ขนฺธานํ จีวร’’นฺติ หิ วุตฺเต โวหารเภโท โหติ, น โกจิ ชานาติฯ ตสฺมา เอวํ อวตฺวา โลกโวหาเรน โวหรตีติฯ

อถ เทวตา – ‘‘ยทิ ทิฏฺฐิยา วเสน น วทติ, มานวเสน นุ โข วทตี’’ติ จินฺเตตฺวา ปุน โย โหตีติ ปุจฺฉิฯ ตตฺถ มานํ นุ โขติ โส ภิกฺขุ มานํ อุปคนฺตฺวา มานวเสน วเทยฺย นุ โขติฯ อถ ภควา – ‘‘อยํ เทวตา ขีณาสวํ สมานํ วิย กโรตี’’ติ จินฺเตตฺวา, ‘‘ขีณาสวสฺส นววิโธปิ มาโน ปหีโน’’ติ ทสฺเสนฺโต ปฏิคาถํ อาหฯ ตตฺถ วิธูปิตาติ วิธมิตาฯ มานคนฺถสฺสาติ มานา จ คนฺถา จ อสฺสฯ มญฺญตนฺติ มญฺญนํฯ ติวิธมฺปิ ตณฺหา-ทิฏฺฐิ-มาน-มญฺญนํ โส วีติวตฺโต, อติกฺกนฺโตติ อตฺโถฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ ปญฺจมํฯ

6. ปชฺโชตสุตฺตวณฺณนา

[26] ฉฏฺเฐ ปุฏฺฐุนฺติ ปุจฺฉิตุํฯ กถํ ชาเนมูติ กถํ ชาเนยฺยามฯ ทิวารตฺตินฺติ ทิวา จ รตฺติญฺจฯ ตตฺถ ตตฺถาติ ยตฺถ ยตฺเถว ปชฺชลิโต โหติ, ตตฺถ ตตฺถฯ เอสา อาภาติ เอสา พุทฺธาภาฯ กตมา ปน สาติ? ญาณาโลโก วา โหตุ ปีติอาโลโก วา ปสาทาโลโก วา ธมฺมกถาอาโลโก วา, สพฺโพปิ พุทฺธานํ ปาตุภาวา อุปฺปนฺโน อาโลโก พุทฺธาภา นามฯ อยํ อนุตฺตรา สพฺพเสฏฺฐา อสทิสาติฯ ฉฏฺฐํฯ