เมนู

2. ทุพฺพณฺณิยสุตฺตวณฺณนา

[268] ทุติเย ทุพฺพณฺโณติ ฌามขาณุวณฺโณฯ โอโกฏิมโกติ ลกุณฺฑโก มโหทโรฯ อาสเนติ ปณฺฑุกมฺพลสิลายํฯ โกธภกฺโขติ สกฺเกน คหิตนามเมเวตํฯ โส ปน เอโก รูปาวจรพฺรหฺมา, ‘‘สกฺโก กิร ขนฺติพเลน สมนฺนาคโต’’ติ สุตฺวา วีมํสนตฺถํ อาคโต ฯ อวรุทฺธกยกฺขา ปน เอวรูปํ สํวิหิตารกฺขํ ฐานํ ปวิสิตุํ น สกฺโกนฺติฯ อุปสงฺกมีติ เทวานํ สุตฺวา ‘‘น สกฺกา เอส ผรุเสน จาเลตุํ, นีจวุตฺตินา ปน ขนฺติยํ ฐิเตน สกฺกา ปลาเปตุ’’นฺติ ตถา ปลาเปตุกาโม อุปสงฺกมิฯ อนฺตรธายีติ ขนฺติยํ ฐตฺวา พลวจิตฺตีการํ ปจฺจุปฏฺฐเปตฺวา นีจวุตฺติยา ทสฺสิยมานาย สกฺกาสเน ฐาตุํ อสกฺโกนฺโต อนฺตรธายิฯ น สูปหตจิตฺโตมฺหีติ เอตฺถ สูติ นิปาตมตฺตํ, อุปหตจิตฺโตมฺหีติ อาหฯ นาวตฺเตน สุวานโยติ น โกธาวตฺเตน สุอานโย, โกธวเส วตฺเตตุํ น สุกโรมฺหีติ วทติฯ น โว จิราหนฺติ โวติ นิปาตมตฺตํ, อหํ จิรํ น กุชฺฌามีติ วทติฯ ทุติยํฯ

3. สมฺพริมายาสุตฺตวณฺณนา

[269] ตติเย อาพาธิโกติ อิสิคเณน อภิสปกาเล อุปฺปนฺนาพาเธน อาพาธิโกฯ วาเจหิ มนฺติ สเจ มํ สมฺพริมายํ วาเจสิ, เอวมหํ ตมฺปิ ติกิจฺฉิสฺสามีติ วทติฯ มา โข ตฺวํ, มาริส, วาเจสีติ วินาปิ ตาว สมฺพริมายํ สกฺโก อมฺเห พาธติ, ยทิ ปน ตํ ชานิสฺสติ, นฏฺฐา มยํ, มา อตฺตโน เอกสฺส อตฺถาย อมฺเห นาเสหีติ วตฺวา นิวารยิํสุฯ สมฺพโรว สตํ สมนฺติ ยถา สมฺพโร อสุรินฺโท มายาวี มายํ ปโยเชตฺวา วสฺสสตํ นิรเย ปกฺโก, เอวํ ปจฺจติฯ ตุมฺเห ธมฺมิกาว, อลํ โว มายายาติ วทติฯ กิํ ปน สกฺโก ตสฺส โกธํ ติกิจฺฉิตุํ สกฺกุเณยฺยาติ? อาม สกฺกุเณยฺยฯ กถํ? ตทา กิร โส อิสิคโณ ธรติเยว, ตสฺมา นํ อิสีนํ สนฺติกํ เนตฺวา ขมาเปยฺย, เอวมสฺส ผาสุ ภเวยฺยฯ เตน ปน วญฺจิตตฺตา ตถา อกตฺวา ปกฺกนฺโตวฯ ตติยํฯ

4. อจฺจยสุตฺตวณฺณนา

[270] จตุตฺเถ สมฺปโยเชสุนฺติ กลหํ อกํสุฯ อจฺจสราติ อติกฺกมิ, เอโก ภิกฺขุ เอกํ ภิกฺขุํ อติกฺกมฺม วจนํ อโวจาติ อตฺโถฯ ยถาธมฺมํ นปฺปฏิคฺคณฺหาตีติ น ขมติฯ โกโธ โว วสมายาตูติ โกโธ ตุมฺหากํ วสํ อาคจฺฉตุ, มา ตุมฺเห โกธวสํ คมิตฺถาติ ทีเปติฯ มา จ มิตฺเต หิ โว ชราติ เอตฺถ หีติ นิปาตมตฺตํ, ตุมฺหากํ มิตฺตธมฺเม ชรา นาม มา นิพฺพตฺติฯ ภุมฺมตฺเถ วา กรณวจนํ, มิตฺเตสุ โว ชรา มา นิพฺพตฺติ, มิตฺตภาวโต อญฺญถาภาโว มา โหตูติ อตฺโถฯ อครหิยํ มา ครหิตฺถาติ อคารยฺหํ ขีณาสวปุคฺคลํ มา ครหิตฺถฯ จตุตฺถํฯ

5. อกฺโกธสุตฺตวณฺณนา

[271] ปญฺจเม มา โว โกโธ อชฺฌภวีติ โกโธ ตุมฺเห มา อภิภวิ, ตุมฺเหว โกธํ อภิภวถฯ มา จ กุชฺฌิตฺถ กุชฺฌิตนฺติ กุชฺฌนฺตานํ มา ปฏิกุชฺฌิตฺถฯ อกฺโกโธติ เมตฺตา จ เมตฺตาปุพฺพภาโค จฯ อวิหิํสาติ กรุณา จ กรุณาปุพฺพภาโค จฯ อถ ปาปชนํ โกโธ, ปพฺพโตวาภิมทฺทตีติ ลามกชนํ ปพฺพโต วิย โกโธ อภิมทฺทตีติฯ ปญฺจมํฯ

ตติโย วคฺโคฯ

สกฺกสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อิติ สารตฺถปฺปกาสินิยา สํยุตฺตนิกาย-อฏฺฐกถาย

สคาถาวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สํยุตฺตนิกาย-อฏฺฐกถาย ปฐโม ภาโคฯ