10. สงฺฆวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา

[266] ทสเม อชฺฌภาสีติ กสฺมา เอส ปุนปฺปุนํ เอวํ ภาสตีติ? สกฺกสฺส กิร เทวรญฺโญ สทฺโท มธุโร, สุผสิตํ ทนฺตาวรณํ, กถนกาเล สุวณฺณกิงฺกิณิกสทฺโท วิย นิจฺฉรติฯ ตํ ปุนปฺปุนํ โสตุํ ลภิสฺสามีติ ภาสติฯ ปูติเทหสยาติ ปูติมฺหิ มาตุสรีเร วา, อตฺตโนเยว วา สรีรํ อวตฺถริตฺวา สยนโต ปูติเทหสยาฯ นิมุคฺคา กุณปมฺเหเตติ ทสมาเส มาตุกุจฺฉิสงฺขาเต กุณปสฺมิํ เอเต นิมุคฺคาฯ เอตํ เตสํ ปิหยามีติ เอเตสํ เอตํ ปิหยามิ ปตฺถยามิฯ น เต สํ โกฏฺเฐ โอเปนฺตีติ น เต สํ สนฺตกํ ธญฺญํ โกฏฺเฐ ปกฺขิปนฺติฯ น หิ เอเตสํ ธญฺญํ อตฺถิฯ น กุมฺภีติ น กุมฺภิยํฯ น กโฬปิยนฺติ น ปจฺฉิยํฯ ปรนิฏฺฐิตเมสานาติ ปเรสํ นิฏฺฐิตํ ปรฆเร ปกฺกํ ภิกฺขาจารวตฺเตน เอสมานา คเวสมานาฯ เตนาติ เอวํ ปริยิฏฺเฐนฯ สุพฺพตาติ ทสปิ…เป.… สฏฺฐิปิ วสฺสานิ สุสมาทินฺนสุนฺทรวตาฯ

สุมนฺตมนฺติโนติ ธมฺมํ สชฺฌายิสฺสาม, ธุตงฺคํ สมาทิยิสฺสาม, อมตํ ปริภุญฺชิสฺสาม, สมณธมฺมํ กริสฺสามาติ เอวํ สุภาสิตภาสิโนฯ ตุณฺหีภูตา สมญฺจราติ ติยามรตฺติํ อสนิโฆเสน โฆสิตา วิย ธมฺมํ กเถนฺตาปิ ตุณฺหีภูตา สมํ จรนฺติเยว นามฯ กสฺมา? นิรตฺถกวจนสฺสาภาวาฯ ปุถุมจฺจา จาติ พหุสตฺตา จ อญฺญมญฺญํ วิรุทฺธาฯ อตฺตทณฺเฑสุ นิพฺพุตาติ ปรวิเหฐนตฺถํ คหิตทณฺเฑสุ สตฺเตสุ นิพฺพุตา วิสฺสฏฺฐทณฺฑาฯ สาทาเนสุ อนาทานาติ สคหเณสุ สตฺเตสุ จ ภวโยนิอาทีนํ เอกโกฏฺฐาสสฺสาปิ อคหิตตฺตา อคหณาฯ ทสมํฯ

ทุติโย วคฺโคฯ

3. ตติยวคฺโค

1. เฉตฺวาสุตฺตวณฺณนา

[267] ตติยวคฺคสฺส ปฐมํ วุตฺตตฺถเมวฯ ปฐมํฯ

2. ทุพฺพณฺณิยสุตฺตวณฺณนา

[268] ทุติเย ทุพฺพณฺโณติ ฌามขาณุวณฺโณฯ โอโกฏิมโกติ ลกุณฺฑโก มโหทโรฯ อาสเนติ ปณฺฑุกมฺพลสิลายํฯ โกธภกฺโขติ สกฺเกน คหิตนามเมเวตํฯ โส ปน เอโก รูปาวจรพฺรหฺมา, ‘‘สกฺโก กิร ขนฺติพเลน สมนฺนาคโต’’ติ สุตฺวา วีมํสนตฺถํ อาคโต ฯ อวรุทฺธกยกฺขา ปน เอวรูปํ สํวิหิตารกฺขํ ฐานํ ปวิสิตุํ น สกฺโกนฺติฯ อุปสงฺกมีติ เทวานํ สุตฺวา ‘‘น สกฺกา เอส ผรุเสน จาเลตุํ, นีจวุตฺตินา ปน ขนฺติยํ ฐิเตน สกฺกา ปลาเปตุ’’นฺติ ตถา ปลาเปตุกาโม อุปสงฺกมิฯ อนฺตรธายีติ ขนฺติยํ ฐตฺวา พลวจิตฺตีการํ ปจฺจุปฏฺฐเปตฺวา นีจวุตฺติยา ทสฺสิยมานาย สกฺกาสเน ฐาตุํ อสกฺโกนฺโต อนฺตรธายิฯ น สูปหตจิตฺโตมฺหีติ เอตฺถ สูติ นิปาตมตฺตํ, อุปหตจิตฺโตมฺหีติ อาหฯ นาวตฺเตน สุวานโยติ น โกธาวตฺเตน สุอานโย, โกธวเส วตฺเตตุํ น สุกโรมฺหีติ วทติฯ น โว จิราหนฺติ โวติ นิปาตมตฺตํ, อหํ จิรํ น กุชฺฌามีติ วทติฯ ทุติยํฯ

3. สมฺพริมายาสุตฺตวณฺณนา

[269] ตติเย อาพาธิโกติ อิสิคเณน อภิสปกาเล อุปฺปนฺนาพาเธน อาพาธิโกฯ วาเจหิ มนฺติ สเจ มํ สมฺพริมายํ วาเจสิ, เอวมหํ ตมฺปิ ติกิจฺฉิสฺสามีติ วทติฯ มา โข ตฺวํ, มาริส, วาเจสีติ วินาปิ ตาว สมฺพริมายํ สกฺโก อมฺเห พาธติ, ยทิ ปน ตํ ชานิสฺสติ, นฏฺฐา มยํ, มา อตฺตโน เอกสฺส อตฺถาย อมฺเห นาเสหีติ วตฺวา นิวารยิํสุฯ สมฺพโรว สตํ สมนฺติ ยถา สมฺพโร อสุรินฺโท มายาวี มายํ ปโยเชตฺวา วสฺสสตํ นิรเย ปกฺโก, เอวํ ปจฺจติฯ ตุมฺเห ธมฺมิกาว, อลํ โว มายายาติ วทติฯ กิํ ปน สกฺโก ตสฺส โกธํ ติกิจฺฉิตุํ สกฺกุเณยฺยาติ? อาม สกฺกุเณยฺยฯ กถํ? ตทา กิร โส อิสิคโณ ธรติเยว, ตสฺมา นํ อิสีนํ สนฺติกํ เนตฺวา ขมาเปยฺย, เอวมสฺส ผาสุ ภเวยฺยฯ เตน ปน วญฺจิตตฺตา ตถา อกตฺวา ปกฺกนฺโตวฯ ตติยํฯ