เมนู

6. กุลาวกสุตฺตวณฺณนา

[252] ฉฏฺเฐ อชฺฌภาสีติ ตสฺส กิร สิมฺพลิวนาภิมุขสฺส ชาตสฺส รถสทฺโท จ อาชานียสทฺโท ธชสทฺโท จ สมนฺตา อสนิปาตสทฺโท วิย อโหสิฯ ตํ สุตฺวา สิมฺพลิวเน พลวสุปณฺณา ปลายิํสุ, ชราชิณฺณา เจว โรคทุพฺพลา จ อสญฺชาตปกฺขโปตกา จ ปลายิตุํ อสกฺโกนฺตา, มรณภเยน ตชฺชิตา เอกปฺปหาเรเนว มหาวิรวํ วิรวิํสุฯ สกฺโก ตํ สุตฺวา ‘‘กสฺส สทฺโท, ตาตา’’ติ? มาตลิํ ปุจฺฉิฯ รถสทฺทํ, เต เทว, สุตฺวา สุปณฺณา ปลายิตุํ อสกฺโกนฺตา วิรวนฺตีติฯ ตํ สุตฺวา กรุณาสมาวชฺชิตหทโย อภาสิฯ อีสามุเขนาติ รถสฺส อีสามุเขนฯ ยถา กุลาวเก อีสามุขํ น สญฺจุณฺเณติ, เอวํ อิมินา อีสามุเขน เต ปริวชฺชยฯ โส หิ รโถ ปุญฺญปจฺจยนิพฺพตฺโต จกฺกวาฬปพฺพเตปิ สิเนรุมฺหิปิ สมฺมุขีภูเต วินิวิชฺฌิตฺวาว คจฺฉติ น สชฺชติ, อากาสคตสทิเสเนว คจฺฉติฯ สเจ เตน สิมฺพลิวเนน คโต ภเวยฺย, ยถา มหาสกเฏ กทลิวนมชฺเฌน วา เอรณฺฑวนมชฺเฌน วา คจฺฉนฺเต สพฺพวนํ วิภคฺคํ นิมฺมถิตํ โหติ, เอวํ ตมฺปิ สิมฺพลิวนํ ภเวยฺยฯ ฉฏฺฐํฯ

7. นทุพฺภิยสุตฺตวณฺณนา

[253] สตฺตเม อุปสงฺกมีติ ‘‘อยํ สกฺโก ‘โยปิ เม อสฺส สุปจฺจตฺถิโก, ตสฺส ปาหํ น ทุพฺเภยฺย’นฺติ จินฺเตติ, มยา ตสฺส ปจฺจตฺถิกตโร นาม นตฺถิ, วีมํสิสฺสามิ ตาว นํ, กิํ นุ โข มํ ปสฺสิตฺวา ทุพฺภติ, น ทุพฺภตี’’ติ จินฺเตตฺวา อุปสงฺกมิฯ ติฏฺฐ เวปจิตฺติ คหิโตสีติ เวปจิตฺติ, เอตฺเถว ติฏฺฐ, คหิโต ตฺวํ มยาติ วทติฯ สห วจเนเนวสฺส โส กณฺฐปญฺจเมหิ พนฺธเนหิ พทฺโธว อโหสิฯ สปสฺสุ จ เมติ มยิ อทุพฺภตฺถาย สปถํ กโรหีติ วทติฯ ยํ มุสาภณโต ปาปนฺติ อิมสฺมิํ กปฺเป ปฐมกปฺปิเกสุ เจติยรญฺโญ ปาปํ สนฺธายาหฯ อริยูปวาทิโนติ โกกลิกสฺส วิย ปาปํฯ มิตฺตทฺทุโน จ ยํ ปาปนฺติ มหากปิชาตเก มหาสตฺเต ทุฏฺฐจิตฺตสฺส ปาปํฯ อกตญฺญุโนติ เทวทตฺตสทิสสฺส อกตญฺญุโน ปาปํฯ อิมานิ กิร อิมสฺมิํ กปฺเป จตฺตาริ มหาปาปานิฯ สตฺตมํฯ

8. เวโรจนอสุรินฺทสุตฺตวณฺณนา

[254] อฏฺฐเม อฏฺฐํสูติ ทฺวารปาลรูปกานิ วิย ฐิตาฯ นิปฺผทาติ นิปฺผตฺติ, ยาว อตฺโถ นิปฺผชฺชติ, ตาว วายเมเถวาติ วทติฯ ทุติยคาถา สกฺกสฺสฯ ตตฺถ ขนฺตฺยา ภิยฺโยติ นิปฺผนฺนโสภเนสุ อตฺเถสุ ขนฺติโต อุตฺตริตโร อตฺโถ นาม นตฺถิฯ อตฺถชาตาติ กิจฺจชาตาฯ โสณสิงฺคาลาทโยปิ หิ อุปาทาย อกิจฺจชาโต สตฺโต นาม นตฺถิฯ อิโต เอตฺโต คมนมตฺตมฺปิ กิจฺจเมว โหติฯ สํโยคปรมา ตฺเวว, สมฺโภคา สพฺพปาณินนฺติ ปาริวาสิกโอทนาทีนิ หิ อสมฺโภคารหานิ โหนฺติ, ตานิ ปุน อุณฺหาเปตฺวา ภชฺชิตฺวา สปฺปิมธุผาณิตาทีหิ สํโยชิตานิ สมฺโภคารหานิ โหนฺติฯ เตนาห ‘‘สํโยคปรมา ตฺเวว, สมฺโภคา สพฺพปาณิน’’นฺติ นิปฺผนฺนโสภโน อตฺโถติ อิเม อตฺถา นาม นิปฺผนฺนาว โสภนฺติฯ ปุน จตุตฺถคาถา สกฺกสฺสฯ ตตฺถาปิ วุตฺตนเยเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อฏฺฐมํฯ

9. อรญฺญายตนอิสิสุตฺตวณฺณนา

[255] นวเม ปณฺณกุฏีสุ สมฺมนฺตีติ หิมวนฺตปเทเส รมณีเย อรญฺญายตเน รตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐานจงฺกมนาทีหิ สมฺปนฺนาสุ ปณฺณสาลาสุ วสนฺติฯ สกฺโก จ เทวานมินฺโท เวปจิตฺติ จาติ อิเม ทฺเว ชนา ชามาติกสสุรา กาเลน กลหํ กโรนฺติ, กาเลน เอกโต จรนฺติ, อิมสฺมิํ ปน กาเล เอกโต จรนฺติฯ ปฏลิโยติ คณงฺคณูปาหนาฯ ขคฺคํ โอลคฺเคตฺวาติ ขคฺคํ อํเส โอลคฺเคตฺวาฯ ฉตฺเตนาติ ทิพฺพเสตจฺฉตฺเตน มตฺถเก ธารยมาเนนฯ อปพฺยามโต กริตฺวาติ พฺยามโต อกตฺวาฯ จิรทิกฺขิตานนฺติ จิรสมาทิณฺณวตานํฯ อิโต ปฏิกฺกมฺมาติ ‘‘อิโต ปกฺกม ปริวชฺชย, มา อุปริวาเต ติฏฺฐา’’ติ วทนฺติฯ น เหตฺถ เทวาติ เอตสฺมิํ สีลวนฺตานํ คนฺเธ เทวา น ปฏิกฺกูลสญฺญิโน, อิฏฺฐกนฺตมนาปสญฺญิโนเยวาติ ทีเปติฯ นวมํฯ