3. ธชคฺคสุตฺตวณฺณนา

[249] ตติเย สมุปพฺยูฬฺโหติ สมฺปิณฺฑิโต ราสิภูโตฯ ธชคฺคํ อุลฺโลเกยฺยถาติ สกฺกสฺส กิร ทิยฑฺฒโยชนสตายาโม รโถ ฯ ตสฺส หิ ปจฺฉิมนฺโต ปณฺณาสโยชโน, มชฺเฌ รถปญฺชโร ปณฺณาสโยชโน, รถสนฺธิโต ยาว รถสีสา ปณฺณาสโยชนานิฯ ตเทว ปมาณํ ทิคุณํ กตฺวา ติโยชนสตายาโมติปิ วทนฺติเยวฯ ตสฺมิํ โยชนิกปลฺลงฺโก อตฺถโต, ติโยชนิกํ เสตจฺฉตฺตํ มตฺถเก ฐปิตํ, เอกสฺมิํเยว ยุเค สหสฺสอาชญฺญา ยุตฺตา, เสสาลงฺการสฺส ปมาณํ นตฺถิฯ ธโช ปนสฺส อฑฺฒติยานิ โยชนสตานิ อุคฺคโต, ยสฺส วาตาหตสฺส ปญฺจงฺคิกตูริยสฺเสว สทฺโท นิจฺฉรติ, ตํ อุลฺโลเกยฺยาถาติ วทติฯ กสฺมา? ตํ ปสฺสนฺตานญฺหิ ราชา โน อาคนฺตฺวา ปริสปริยนฺเต นิขาตถมฺโภ วิย ฐิโต, กสฺส มยํ ภายามาติ ภยํ น โหติฯ ปชาปติสฺสาติ โส กิร สกฺเกน สมานวณฺโณ สมานายุโก ทุติยํ อาสนํ ลภติฯ ตถา วรุโณ อีสาโน จฯ วรุโณ ปน ตติยํ อาสนํ ลภติ, อีสาโน จตุตฺถํฯ ปลายีติ อสุเรหิ ปราชิโต ตสฺมิํ รเถ ฐิโต อปฺปมตฺตกมฺปิ รชธชํ ทิสฺวา ปลายนธมฺโมฯ

อิติปิ โส ภควาติอาทีนิ วิสุทฺธิมคฺเค วิตฺถาริตาเนวฯ อิทมโวจาติ อิทํ ธชคฺคปริตฺตํ นาม ภควา อโวจ, ยสฺส อาณาเขตฺเต โกฏิสตสหสฺสจกฺกวาเฬ อานุภาโว วตฺตติฯ อิทํ อาวชฺเชตฺวา หิ ยกฺขภยโจรภยาทีหิ ทุกฺเขหิ มุตฺตานํ อนฺโต นตฺถิฯ ติฏฺฐตุ อญฺญทุกฺขวูปสโม, อิทํ อาวชฺชมาโน หิ ปสนฺนจิตฺโต อากาเสปิ ปติฏฺฐํ ลภติฯ

ตตฺริทํ วตฺถุ – ทีฆวาปิเจติยมฺหิ กิร สุธากมฺเม กยิรมาเน เอโก ทหโร มุทฺธเวทิกาปาทโต ปติตฺวา เจติยกุจฺฉิยา ภสฺสติฯ เหฏฺฐา ฐิโต ภิกฺขุสงฺโฆ ‘‘ธชคฺคปริตฺตํ, อาวุโส, อาวชฺชาหี’’ติ อาหฯ โส มรณภเยน ตชฺชิโต ‘‘ธชคฺคปริตฺตํ มํ รกฺขตู’’ติ อาหฯ ตาวเทวสฺส เจติยกุจฺฉิโต ทฺเว อิฏฺฐกา นิกฺขมิตฺวา โสปานํ หุตฺวา อฏฺฐํสุ, อุปริฏฺฐิโต วลฺลินิสฺเสณิํ โอตาเรสุํฯ ตสฺมิํ นิสฺเสณิยํ ฐิเต อิฏฺฐกา ยถาฏฺฐาเนเยว อฏฺฐํสุฯ ตติยํฯ

4. เวปจิตฺติสุตฺตวณฺณนา

[250] จตุตฺเถ เวปจิตฺตีติ โส กิร อสุรานํ สพฺพเชฏฺฐโกฯ เยนาติ นิปาตมตฺตํ นนฺติ จฯ กณฺฐปญฺจเมหีติ ทฺวีสุ หตฺเถสุ ปาเทสุ กณฺเฐ จาติ เอวํ ปญฺจหิ พนฺธเนหิฯ ตานิ ปน นฬินสุตฺตํ วิย มกฺกฏกสุตฺตํ วิย จ จกฺขุสฺสาปาถํ อาคจฺฉนฺติ, อิริยาปถํ รุชฺฌนฺติฯ เตหิ ปน จิตฺเตเนว พชฺฌติ, จิตฺเตเนว มุจฺจติฯ อกฺโกสตีติ โจโรสิ พาโลสิ มูฬฺโหสิ เถโนสิ โอฏฺโฐสิ โคโณสิ คทฺรโภสิ เนรยิโกสิ ติรจฺฉานคโตสิ, นตฺถิ ตุยฺหํ สุคติ, ทุคฺคติเยว ตุยฺหํ ปาฏิกงฺขาติ อิเมหิ ทสหิ อกฺโกสวตฺถูหิ อกฺโกสติฯ ปริภาสตีติ, ชรสกฺก, น ตฺวํ สพฺพกาลํ ชินิสฺสสิ, ยทา อสุรานํ ชโย ภวิสฺสติ, ตทา ตมฺปิ เอวํ พนฺธิตฺวา อสุรภวนสฺส ทฺวาเร นิปชฺชาเปตฺวา โปถาเปสฺสามีติ อาทีนิ วตฺวา ตชฺเชติฯ สกฺโก วิชิตวิชโย น ตํ มนสิ กโรติ, มหาปฏิคฺคหณํ ปนสฺส มตฺถเก วิธุนนฺโต สุธมฺมเทวสภํ ปวิสติ เจว นิกฺขมติ จฯ อชฺฌภาสีติ ‘‘กิํ นุ โข เอส สกฺโก อิมานิ ผรุสวจนานิ ภเยน ติติกฺขติ, อุทาหุ อธิวาสนขนฺติยา สมนฺนาคตตฺตา’’ติ? วีมํสนฺโต อภาสิฯ

ทุพฺพลฺยา โนติ ทุพฺพลภาเวน นุฯ ปฏิสํยุเชติ ปฏิสํยุเชยฺย ปฏิปฺผเรยฺยฯ ปภิชฺเชยฺยุนฺติ วิรชฺเชยฺยุํฯ ปกุชฺเฌยฺยุนฺติปิ ปาโฐฯ ปรนฺติ ปจฺจตฺถิกํฯ โย สโต อุปสมฺมตีติ โย สติมา หุตฺวา อุปสมฺมติ, ตสฺส อุปสมํเยวาหํ พาลสฺส ปฏิเสธนํ มญฺเญติ อตฺโถฯ ยทา นํ มญฺญตีติ ยสฺมา ตํ มญฺญติฯ อชฺฌารุหตีติ อชฺโฌตฺถรติฯ โคว ภิยฺโย ปลายินนฺติ ยถา โคยุทฺเธ ตาวเทว ทฺเว คาโว ยุชฺฌนฺเต โคคโณ โอโลเกนฺโต ติฏฺฐติ, ยทา ปน เอโก ปลายติ, อถ นํ ปลายนฺตํ สพฺโพ โคคโณ ภิยฺโย อชฺโฌตฺถรติฯ เอวํ ทุมฺเมโธ ขมนฺตํ ภิยฺโย อชฺโฌตฺถรตีติ อตฺโถฯ

สทตฺถปรมาติ สกตฺถปรมาฯ ขนฺตฺยา ภิยฺโย น วิชฺชตีติ เตสุ สกอตฺถปรเมสุ อตฺเถสุ ขนฺติโต อุตฺตริตโร อญฺโญ อตฺโถ น วิชฺชติฯ ตมาหุ ปรมํ ขนฺตินฺติ โย พลวา ติติกฺขติ, ตสฺส ตํ ขนฺติํ ปรมํ อาหุฯ พาลพลํ นาม อญฺญาณพลํฯ