เมนู

9. วชฺชิปุตฺตสุตฺตวณฺณนา

[229] นวเม วชฺชิปุตฺตโกติ วชฺชิรฏฺเฐ ราชปุตฺโต ฉตฺตํ ปหาย ปพฺพชิโตฯ สพฺพรตฺติจาโรติ กตฺติกนกฺขตฺตํ โฆเสตฺวา สกลนครํ ธชปฏากาทีหิ ปฏิมณฺเฑตฺวา ปวตฺติโต สพฺพรตฺติจาโรฯ อิทญฺหิ นกฺขตฺตํ ยาว จาตุมหาราชิเกหิ เอกาพทฺธํ โหติฯ ตูริยตาฬิตวาทิตนิคฺโฆสสทฺทนฺติ เภริอาทิตูริยานํ ตาฬิตานํ วีณาทีนญฺจ วาทิตานํ นิคฺโฆสสทฺทํฯ อภาสีติ เวสาลิยํ กิร สตฺต ราชสหสฺสานิ สตฺตสตานิ สตฺต จ ราชาโน, ตตฺตกาว เตสํ อุปราชเสนาปติอาทโย ฯ เตสุ อลงฺกตปฏิยตฺเตสุ นกฺขตฺตกีฬนตฺถาย วีถิํ โอติณฺเณสุ สฏฺฐิหตฺเถ มหาจงฺกเม จงฺกมมาโน นภสฺส มชฺเฌ ฐิตํ จนฺทํ ทิสฺวา จงฺกมนโกฏิยํ ผลกํ นิสฺสาย ฐิโต อภาสิฯ อปวิทฺธํว วนสฺมิํ ทารุกนฺติ วตฺถเวฐนาลงฺการรหิตตฺตา วเน ฉฑฺฑิตทารุกํ วิย ชาตํฯ ปาปิโยติ ลามกตโร อมฺเหหิ อญฺโญ โกจิ อตฺถิฯ ปิหยนฺตีติ เถโร อารญฺญิโก ปํสุกูลิโก ปิณฺฑปาติโก สปทานจาริโก อปฺปิจฺโฉ สนฺตุฏฺโฐติ พหู ตุยฺหํ ปตฺถยนฺตีติ อตฺโถฯ สคฺคคามินนฺติ สคฺคํ คจฺฉนฺตานํ คตานมฺปิฯ นวมํฯ

10. สชฺฌายสุตฺตวณฺณนา

[230] ทสเม ยํ สุทนฺติ นิปาตมตฺตํฯ สชฺฌายพหุโลติ นิสฺสรณปริยตฺติวเสน สชฺฌายนโต พหุตรํ กาลํ สชฺฌายนฺโตฯ โส กิร อาจริยสฺส ทิวาฏฺฐานํ สมฺมชฺชิตฺวา อาจริยํ อุทิกฺขนฺโต ติฏฺฐติฯ อถ นํ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวาว ปจฺจุคฺคนฺตฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา ปญฺญตฺตาสเน นิสินฺนสฺส ตาลวณฺฏวาตํ ทตฺวา ปานียํ อาปุจฺฉิตฺวา ปาเท โธวิตฺวา เตลํ มกฺเขตฺวา วนฺทิตฺวา ฐิโต อุทฺเทสํ คเหตฺวา ยาว สูริยตฺถงฺคมา สชฺฌายํ กโรติฯ โส นฺหานโกฏฺฐเก อุทกํ อุปฏฺฐเปตฺวา องฺคารกปลฺเล อคฺคิํ กโรติฯ อาจริยสฺส นฺหตฺวา อาคตสฺส ปาเทสุ อุทกํ ปุญฺฉิตฺวา ปิฏฺฐิปริกมฺมํ กตฺวา วนฺทิตฺวา อุทฺเทสํ คเหตฺวา ปฐมยาเม สชฺฌายํ กตฺวา มชฺฌิมยาเม สรีรํ สมสฺสาเสตฺวา ปจฺฉิมยาเม อุทฺเทสํ คเหตฺวา ยาว อรุณุคฺคมนา สชฺฌายํ กตฺวา นิรุทฺธสทฺทํ ขยโต สมฺมสติฯ ตโต เสสํ อุปาทายรูปํ ภูตรูปํ นามรูปนฺติ ปญฺจสุ ขนฺเธสุ วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ อปฺโปสฺสุกฺโกติ อุทฺเทสคฺคหเณ จ สชฺฌายกรณีเย จ นิรุสฺสุกฺโกฯ สงฺกสายตีติ ยสฺส ทานิ อตฺถาย อหํ สชฺฌายํ กเรยฺยํ, โส เม อตฺโถ มตฺถกํ ปตฺโตฯ กิํ เม อิทานิ สชฺฌาเยนาติ ผลสมาปตฺติสุเขน กาลํ อติวตฺเตติฯ อชฺฌภาสีติ, ‘‘กิํ นุ โข อสฺส เถรสฺส อผาสุกํ ชาตํ, อุทาหุสฺส อาจริยสฺส? เกน นุ โข การเณน ปุพฺเพ วิย มธุรสฺสเรน น สชฺฌายตี’’ติ? อาคนฺตฺวา สนฺติเก ฐิตา อภาสิฯ

ธมฺมปทานีติ อิธ สพฺพมฺปิ พุทฺธวจนํ อธิปฺเปตํ นาธียสีติ น สชฺฌายสิฯ นาทิยสีติ วา ปาโฐ, น คณฺหาสีติ อตฺโถฯ ปสํสนฺติ ธมฺมภาณโก ปสํสํ ลภติ, อาภิธมฺมิโก สุตฺตนฺติโก วินยธโรติสฺส ปสํสิตา ภวนฺติฯ วิราเคนาติ อริยมคฺเคนฯ อญฺญายาติ ชานิตฺวาฯ นิกฺเขปนนฺติ ตสฺส ทิฏฺฐสุตาทิโน วิสฺสชฺชนํ สนฺโต วทนฺตีติ ทีเปติ, น พุทฺธวจนสฺสฯ เอตฺตาวตา ‘‘เถโร พุทฺธวจนํ น วิสฺสชฺชาเปตี’’ติ น นิจฺจกาลํ สชฺฌายนฺเตเนว ภวิตพฺพํ, สชฺฌายิตฺวา ปน – ‘‘เอตฺตกสฺสาหํ อตฺถสฺส วา ธมฺมสฺส วา อาธาโร ภวิตุํ สมตฺโถ’’ติ ญตฺวา วฏฺฏทุกฺขสฺส อนฺตกิริยาย ปฏิปชฺชิตพฺพํฯ ทสมํฯ

11. อกุสลวิตกฺกสุตฺตวณฺณนา

[231] เอกาทสเม อกุสเล วิตกฺเกติ กามวิตกฺกาทโย ตโย มหาวิตกฺเกฯ อโยนิโส มนสิการาติ อนุปายมนสิกาเรนฯ โสติ โส ตฺวํฯ อโยนิโส ปฏินิสฺสชฺชาติ เอตํ อนุปายมนสิการํ วชฺเชหิฯ สตฺถารนฺติ อิมาย คาถาย ปาสาทิกกมฺมฏฺฐานํ กเถติฯ ปีติสุขมสํสยนฺติ เอกํเสเนว พลวปีติญฺจ สุขญฺจ อธิคมิสฺสสิฯ เอกาทสมํฯ

12. มชฺฌนฺหิกสุตฺตวณฺณนา

[232] ทฺวาทสเม ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ เทวตาสํยุตฺเต นนฺทนวคฺเค วุตฺตเมวฯ ทฺวาทสมํฯ

13. ปากตินฺทฺริยสุตฺตวณฺณนา

[233] เตรสมํ เทวปุตฺตสํยุตฺเต ชนฺตุเทวปุตฺตสุตฺเต วิตฺถาริตเมวฯ เตรสมํฯ