เมนู

อุภโตภาควิมุตฺตาติ ทฺวีหิ ภาเคหิ วิมุตฺตา , อรูปาวจรสมาปตฺติยา รูปกายโต วิมุตฺตา, อคฺคมคฺเคน นามกายโตติฯ ปญฺญาวิมุตฺตาติ ปญฺญาย วิมุตฺตา เตวิชฺชาทิภาวํ อปฺปตฺตา ขีณาสวาฯ

วิสุทฺธิยาติ วิสุทฺธตฺถายฯ สํโยชนพนฺธนจฺฉิทาติ สํโยชนสงฺขาเต เจว พนฺธนสงฺขาเต จ กิเลเส ฉินฺทิตฺวา ฐิตาฯ วิชิตสงฺคามนฺติ วิชิตราคโทสโมหสงฺคามํ, มารพลสฺส วิชิตตฺตาปิ วิชิตสงฺคามํฯ สตฺถวาหนฺติ อฏฺฐงฺคิกมคฺครเถ อาโรเปตฺวา เวเนยฺยสตฺถํ วาเหติ สํสารกนฺตารํ อุตฺตาเรตีติ ภควา สตฺถวาโห, ตํ สตฺถวาหํฯ ปลาโปติ อนฺโตตุจฺโฉ ทุสฺสีโลฯ อาทิจฺจพนฺธุนนฺติ อาทิจฺจพนฺธุํ สตฺถารํ ทสพลํ วนฺทามีติ วทติฯ สตฺตมํฯ

8. ปโรสหสฺสสุตฺตวณฺณนา

[216] อฏฺฐเม ปโรสหสฺสนฺติ อติเรกสหสฺสํฯ อกุโตภยนฺติ นิพฺพาเน กุโตจิ ภยํ นตฺถิ, นิพฺพานปฺปตฺตสฺส วา กุโตจิ ภยํ นตฺถีติ นิพฺพานํ อกุโตภยํ นามฯ อิสีนํ อิสิสตฺตโมติ วิปสฺสิโต ปฏฺฐาย อิสีนํ สตฺตมโก อิสิฯ

กิํ นุ เต วงฺคีสาติ อิทํ ภควา อตฺถุปฺปตฺติวเสน อาหฯ สงฺฆมชฺเฌ กิร กถา อุทปาทิ ‘‘วงฺคีสตฺเถโร วิสฺสฏฺฐวตฺโต , เนว อุทฺเทเส, น ปริปุจฺฉาย, น โยนิโสมนสิกาเร กมฺมํ กโรติ, คาถา พนฺธนฺโต จุณฺณิยปทานิ กโรนฺโต วิจรตี’’ติฯ อถ ภควา จินฺเตสิ – ‘‘อิเม ภิกฺขู วงฺคีสสฺส ปฏิภานสมฺปตฺติํ น ชานนฺติ, จินฺเตตฺวา จินฺเตตฺวา วทตีติ มญฺญนฺติ, ปฏิภานสมฺปตฺติมสฺส ชานาเปสฺสามี’’ติ จินฺเตตฺวา, ‘‘กิํ นุ เต วงฺคีสา’’ติอาทิมาหฯ

อุมฺมคฺคปถนฺติ อเนกานิ กิเลสุมฺมุชฺชนสตานิ, วฏฺฏปถตฺตา ปน ปถนฺติ วุตฺตํฯ ปภิชฺช ขิลานีติ ราคขิลาทีนิ ปญฺจ ภินฺทิตฺวา จรสิฯ ตํ ปสฺสถาติ ตํ เอวํ อภิภุยฺย ภินฺทิตฺวา จรนฺตํ พุทฺธํ ปสฺสถฯ พนฺธปมุญฺจกรนฺติ พนฺธนโมจนกรํฯ อสิตนฺติ อนิสฺสิตํฯ ภาคโส ปวิภชนฺติ สติปฏฺฐานาทิโกฏฺฐาสวเสน ธมฺมํ วิภชนฺตํฯ ปวิภชฺชาติ วา ปาโฐ, องฺคปจฺจงฺคโกฏฺฐาสวเสน วิภชิตฺวา วิภชิตฺวา ปสฺสถาติ อตฺโถฯ

โอฆสฺสาติ จตุโรฆสฺสฯ อเนกวิหิตนฺติ สติปฏฺฐานาทิวเสน อเนกวิธํฯ ตสฺมิํ จ อมเต อกฺขาเตติ ตสฺมิํ เตน อกฺขาเต อมเตฯ ธมฺมทฺทสาติ ธมฺมสฺส ปสฺสิตาโรฯ ฐิตา อสํหีราติ อสํหาริยา หุตฺวา ปติฏฺฐิตาฯ

อติวิชฺฌาติ อติวิชฺฌิตฺวาฯ สพฺพฏฺฐิตีนนฺติ สพฺเพสํ ทิฏฺฐิฏฺฐานานํ วิญฺญาณฏฺฐิตีนํ วา อติกฺกมมทฺทสาติ อติกฺกมภูตํ นิพฺพานมทฺทสฯ อคฺคนฺติ อุตฺตมธมฺมํฯ อคฺเคติ วา ปาโฐ, ปฐมตรนฺติ อตฺโถฯ ทสทฺธานนฺติ ปญฺจนฺนํ, อคฺคธมฺมํ ปญฺจวคฺคิยานํ, อคฺเค วา ปญฺจวคฺคิยานํ ธมฺมํ เทเสสีติ อตฺโถฯ ตสฺมาติ ยสฺมา เอส ธมฺโม สุเทสิโตติ ชานนฺเตน จ ปมาโท น กาตพฺโพ, ตสฺมาฯ อนุสิกฺเขติ ติสฺโส สิกฺขา สิกฺเขยฺยฯ อฏฺฐมํฯ

9. โกณฺฑญฺญสุตฺตวณฺณนา

[217] นวเม อญฺญาสิโกณฺฑญฺโญติ ปฐมํ ธมฺมสฺส อญฺญาตตฺตา เอวํ คหิตนาโม เถโรฯ สุจิรสฺเสวาติ กีวจิรสฺส? ทฺวาทสนฺนํ สํวจฺฉรานํฯ เอตฺตกํ กาลํ กตฺถ วิหาสีติฯ ฉทฺทนฺตภวเน มนฺทากินิโปกฺขรณิยา ตีเร ปจฺเจกพุทฺธานํ วสนฏฺฐาเนฯ กสฺมา? วิหารครุตายฯ โส หิ ปญฺญวา มหาสาวโกฯ ยเถว ภควโต, เอวมสฺส ทสสหสฺสจกฺกวาเฬ เทวมนุสฺสานํ อพฺภนฺตเร คุณา ปตฺถฏาวฯ เทวมนุสฺสา ตถาคตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา คนฺธมาลาทีหิ ปูชํ กตฺวา ‘‘อคฺคธมฺมํ ปฏิวิทฺธสาวโก’’ติ อนนฺตรํ เถรํ อุปสงฺกมิตฺวา ปูเชนฺติฯ สนฺติกํ อาคตานญฺจ นาม ตถารูปา ธมฺมกถา วา ปฏิสนฺถาโร วา กาตพฺโพ โหติฯ เถโร จ วิหารครุโก, เตนสฺส โส ปปญฺโจ วิย อุปฏฺฐาติฯ อิติ วิหารครุตาย ตตฺถ คนฺตฺวา วิหาสิฯ

อปรมฺปิ การณํ – ภิกฺขาจารเวลายํ ตาว สพฺพสาวกา วสฺสคฺเคน คจฺฉนฺติฯ ธมฺมเทสนากาเล ปน มชฺฌฏฺฐาเน อลงฺกตพุทฺธาสนมฺหิ สตฺถริ นิสินฺเน ทกฺขิณหตฺถปสฺเส ธมฺมเสนาปติ, วามหตฺถปสฺเส มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร นิสีทติ, เตสํ ปิฏฺฐิภาเค อญฺญาสิโกณฺฑญฺญตฺเถรสฺส อาสนํ ปญฺญาเปนฺติฯ เสสา ภิกฺขู ตํ ปริวาเรตฺวา นิสีทนฺติฯ