เมนู

8. วงฺคีสสํยุตฺตํ

1. นิกฺขนฺตสุตฺตวณฺณนา

[209] วงฺคีสสํยุตฺตสฺส ปฐเม อคฺคาฬเว เจติเยติ อาฬวิยํ อคฺคเจติเยฯ อนุปฺปนฺเน พุทฺเธ อคฺคาฬวโคตมกาทีนิ ยกฺขนาคาทีนํ ภวนานิ, เจติยานิ อเหสุํฯ อุปฺปนฺเน พุทฺเธ ตานิ อปเนตฺวา มนุสฺสา วิหาเร กริํสุฯ เตสํ ตาเนว นามานิ ชาตานิฯ นิคฺโรธกปฺเปนาติ นิคฺโรธรุกฺขมูลวาสินา กปฺปตฺเถเรนฯ โอหิยฺยโกติ โอหีนโกฯ วิหารปาโลติ โส กิร ตทา อวสฺสิโก โหติ ปตฺตจีวรคฺคหเณ อโกวิโทฯ อถ นํ เถรา ภิกฺขู – ‘‘อาวุโส, อิมานิ ฉตฺตุปาหนกตฺตรยฏฺฐิอาทีนิ โอโลเกนฺโต นิสีทา’’ติ วิหารรกฺขกํ กตฺวา ปิณฺฑาย ปวิสิํสุฯ เตน วุตฺตํ ‘‘วิหารปาโล’’ติฯ สมลงฺกริตฺวาติ อตฺตโน วิภวานุรูเปน อลงฺกาเรน อลงฺกริตฺวาฯ จิตฺตํ อนุทฺธํเสตีติ กุสลจิตฺตํ วิทฺธํเสติ วินาเสติฯ ตํ กุเตตฺถ ลพฺภาติ เอตสฺมิํ ราเค อุปฺปนฺเน ตํ การณํ กุโต ลพฺภาฯ ยํ เม ปโรติ เยน เม การเณน อญฺโญ ปุคฺคโล วา ธมฺโม วา อนภิรติํ วิโนเทตฺวา อิทาเนว อภิรติํ อุปฺปาเทยฺย อาจริยุปชฺฌายาปิ มํ วิหาเร โอหาย คตาฯ

อคารสฺมาติ อคารโต นิกฺขนฺตํฯ อนคาริยนฺติ ปพฺพชฺชํ อุปคตนฺติ อตฺโถฯ กณฺหโตติ กณฺหปกฺขโต มารปกฺขโต อาธาวนฺติฯ อุคฺคปุตฺตาติ อุคฺคตานํ ปุตฺตา มเหสกฺขา ราชญฺญภูตาฯ ทฬฺหธมฺมิโนติ ทฬฺหธนุโน, อุตฺตมปฺปมาณํ อาจริยธนุํ ธารยมานาฯ สหสฺสํ อปลายินนฺติ เย เต สมนฺตา สเรหิ ปริกิเรยฺยุํ, เตสํ อปลายีนํ สงฺขํ ทสฺเสนฺโต ‘‘สหสฺส’’นฺติ อาหฯ เอตโต ภิยฺโยติ เอตสฺมา สหสฺสา อติเรกตราฯ เนว มํ พฺยาธยิสฺสนฺตีติ มํ จาเลตุํ น สกฺขิสฺสนฺติฯ ธมฺเม สมฺหิ ปติฏฺฐิตนฺติ อนภิรติํ วิโนเทตฺวา อภิรติํ อุปฺปาทนสมตฺเถ สเก สาสนธมฺเม ปติฏฺฐิตํฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – อิสฺสาสสหสฺเส ตาว สมนฺตา สเรหิ ปริกิรนฺเต สิกฺขิโต ปุริโส ทณฺฑกํ คเหตฺวา สพฺเพ สเร สรีเร อปตมาเน อนฺตราว ปหริตฺวา ปาทมูเล ปาเตติฯ

ตตฺถ เอโกปิ อิสฺสาโส ทฺเว สเร เอกโต น ขิปติ, อิมา ปน อิตฺถิโย รูปารมฺมณาทิวเสน ปญฺจ ปญฺจ สเร เอกโต ขิปนฺติฯ เอวํ ขิปนฺติโย เอตา สเจปิ อติเรกสหสฺสา โหนฺติ, เนว มํ จาเลตุํ สกฺขิสฺสนฺตีติฯ

สกฺขี หิ เม สุตํ เอตนฺติ มยา หิ สมฺมุขา เอตํ สุตํฯ นิพฺพานคมนํ มคฺคนฺติ วิปสฺสนํ สนฺธายาหฯ โส หิ นิพฺพานสฺส ปุพฺพภาคมคฺโค, ลิงฺควิปลฺลาเสน ปน ‘‘มคฺค’’นฺติ อาหฯ ตตฺถ เมติ ตสฺมิํ เม อตฺตโน ตรุณวิปสฺสนาสงฺขาเต นิพฺพานคมนมคฺเค มโน นิรโตฯ ปาปิมาติ กิเลสํ อาลปติฯ มจฺจูติปิ ตเมว อาลปติฯ น เม มคฺคมฺปิ ทกฺขสีติ ยถา เม ภวโยนิอาทีสุ คตมคฺคมฺปิ น ปสฺสสิ, ตถา กริสฺสามีติฯ ปฐมํฯ

2. อรตีสุตฺตวณฺณนา

[210] ทุติเย นิกฺขมตีติ วิหารา นิกฺขมติฯ อปรชฺชุ วา กาเลติ ทุติยทิวเส วา ภิกฺขาจารกาเลฯ วิหารครุโก กิเรส เถโรฯ อรติญฺจ รติญฺจาติ สาสเน อรติํ กามคุเณสุ จ รติํฯ สพฺพโส เคหสิตญฺจ วิตกฺกนฺติ ปญฺจกามคุณเคหนิสฺสิตํ ปาปวิตกฺกญฺจ สพฺพากาเรน ปหายฯ วนถนฺติ กิเลสมหาวนํฯ กุหิญฺจีติ กิสฺมิญฺจิ อารมฺมเณฯ นิพฺพนโถติ นิกฺกิเลสวโนฯ อรโตติ ตณฺหารติรหิโตฯ

ปถวิญฺจ เวหาสนฺติ ปถวิฏฺฐิตญฺจ อิตฺถิปุริสวตฺถาลงฺการาทิวณฺณํ, เวหาสฏฺฐกญฺจ จนฺทสูริโยภาสาทิฯ รูปคตนฺติ รูปเมวฯ ชคโตคธนฺติ ชคติยา โอคธํ, อนฺโตปถวิยํ นาคภวนคตนฺติ อตฺโถฯ ปริชียตีติ ปริชีรติฯ สพฺพมนิจฺจนฺติ สพฺพํ ตํ อนิจฺจํฯ อยํ เถรสฺส มหาวิปสฺสนาติ วทนฺติฯ เอวํ สมจฺจาติ เอวํ สมาคนฺตฺวาฯ จรนฺติ มุตตฺตาติ วิญฺญาตตฺตภาวา วิหรนฺติฯ

อุปธีสูติ ขนฺธกิเลสาภิสงฺขาเรสุฯ คธิตาติ คิทฺธาฯ ทิฏฺฐสุเตติ จกฺขุนา ทิฏฺเฐ รูเป, โสเตน สุเต สทฺเทฯ ปฏิเฆ จ มุเต จาติ เอตฺถ ปฏิฆปเทน คนฺธรสา คหิตา, มุตปเทน โผฏฺฐพฺพารมฺมณํ โย เอตฺถ น ลิมฺปตีติ โย เอเตสุ ปญฺจกามคุเณสุ ตณฺหาทิฏฺฐิเลเปหิ น ลิมฺปติฯ

อถ สฏฺฐินิสฺสิตา สวิตกฺกา, ปุถู ชนตาย อธมฺมา นิวิฏฺฐาติ อถ ฉ อารมฺมณนิสฺสิตา ปุถู อธมฺมวิตกฺกา ชนตาย นิวิฏฺฐาติ อตฺโถฯ