ตตฺถ โลกามิสนฺติ ทฺเว โลกามิสา ปริยาเยน จ นิปฺปริยาเยน จฯ ปริยาเยน เตภูมกวฏฺฏํ โลกามิสํ, นิปฺปริยาเยน จตฺตาโร ปจฺจยาฯ อิธ ปริยายโลกามิสํ อธิปฺเปตํฯ นิปฺปริยายโลกามิสมฺปิ วฏฺฏติเยวฯ สนฺติเปกฺโขติ นิพฺพานสงฺขาตํ อจฺจนฺตสนฺติํ เปกฺขนฺโต อิจฺฉนฺโต ปตฺถยนฺโตติฯ

อุปนียสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อจฺเจนฺติสุตฺตวณฺณนา

[4] จตุตฺเถ อจฺเจนฺตีติ อติกฺกมนฺติฯ กาลาติ ปุเรภตฺตาทโย กาลาฯ ตรยนฺติ รตฺติโยติ รตฺติโย อติกฺกมมานา ปุคฺคลํ มรณูปคมนาย ตรยนฺติ สีฆํ สีฆํ คมยนฺติฯ วโยคุณาติ ปฐมมชฺฌิมปจฺฉิมวยานํ คุณา, ราสโยติ อตฺโถฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อหตานํ วตฺถานํ ทิคุณํ สงฺฆาฏิ’’นฺติ (มหาว. 348) เอตฺถ หิ ปฏลฏฺโฐ คุณฏฺโฐฯ ‘‘สตคุณา ทกฺขิณา ปาฏิกงฺขิตพฺพา’’ติ (ม. นิ. 3.379) เอตฺถ อานิสํสฏฺโฐฯ ‘‘อนฺตํ อนฺตคุณ’’นฺติ เอตฺถ โกฏฺฐาสฏฺโฐฯ ‘‘กยิรา มาลาคุเณ พหู’’ติ (ธ. ป. 53) เอตฺถ ราสฏฺโฐฯ ‘‘ปญฺจ กามคุณา’’ติ เอตฺถ พนฺธนฏฺโฐฯ อิธ ปน ราสฏฺโฐ คุณฏฺโฐฯ ตสฺมา วโยคุณาติ วโยราสโย เวทิตพฺพาฯ อนุปุพฺพํ ชหนฺตีติ อนุปฏิปาฏิยา ปุคฺคลํ ชหนฺติฯ มชฺฌิมวเย ฐิตํ หิ ปฐมวโย ชหติ, ปจฺฉิมวเย ฐิตํ ทฺเว ปฐมมชฺฌิมา ชหนฺติ, มรณกฺขเณ ปน ตโยปิ วยา ชหนฺเตวฯ เอตํ ภยนฺติ เอตํ กาลานํ อติกฺกมนํ, รตฺติทิวานํ ตริตภาโว, วโยคุณานํ ชหนภาโวติ ติวิธํ ภยํฯ เสสํ ปุริมสทิสเมวาติฯ

อจฺเจนฺติสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ