เมนู

ชาติสํสารนฺติ ชาติญฺจ สํสารญฺจ, ชาติสงฺขาตํ วา สํสารํฯ ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสตีติ วฏฺฏทุกฺขสฺส ปริจฺเฉทํ กริสฺสติฯ กิํ ปน กตฺวา เถโร สหสฺสิโลกธาตุํ วิญฺญาเปสีติ? นีลกสิณํ ตาว สมาปชฺชิตฺวา สพฺพตฺถ อาโลกฏฺฐาเน อนฺธการํ ผริ, โอทาตกสิณํ สมาปชฺชิตฺวา อนฺธการฏฺฐาเน โอภาสํฯ ตโต ‘‘กิมิทํ อนฺธการ’’นฺติ? สตฺตานํ อาโภเค อุปฺปนฺเน อาโลกํ ทสฺเสสิฯ อาโลกฏฺฐาเน อาโลกกิจฺจํ นตฺถิ, ‘‘กิํ อาโลโก อย’’นฺติ? วิจินนฺตานํ อตฺตานํ ทสฺเสสิฯ อถ เตสํ เถโรติ วทนฺตานํ อิมา คาถาโย อภาสิ, สพฺเพ โอสฏาย ปริสาย มชฺเฌ นิสีทิตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส วิย สทฺทํ สุณิํสุฯ อตฺโถปิ เนสํ ปากโฏ อโหสิฯ จตุตฺถํฯ

5. ปรินิพฺพานสุตฺตวณฺณนา

[186] ปญฺจเม อุปวตฺตเน มลฺลานํ สาลวเนติ ยเถว หิ กทมฺพนทีตีรโต ราชมาตุวิหารทฺวาเรน ถูปารามํ คนฺตพฺพํ โหติ, เอวํ หิรญฺญวติกาย นาม นทิยา ปาริมตีรโต สาลวนํ อุยฺยานํฯ ยถา อนุราธปุรสฺส ถูปาราโม, เอวํ ตํ กุสินาราย โหติฯ ยถา ถูปารามโต ทกฺขิณทฺวาเรน นครํ ปวิสนมคฺโค ปาจีนมุโข คนฺตฺวา อุตฺตเรน นิวตฺตติ, เอวํ อุยฺยานโต สาลปนฺติ ปาจีนมุขา คนฺตฺวา อุตฺตเรน นิวตฺตาฯ ตสฺมา ตํ ‘‘อุปวตฺตน’’นฺติ วุจฺจติฯ ตสฺมิํ อุปวตฺตเน มลฺลานํ สาลวเนฯ อนฺตเรน ยมกสาลานนฺติ มูลกฺขนฺธวิฏปปตฺเตหิ อญฺญมญฺญํ สํสิพฺพิตฺวา ฐิตสาลานํ อนฺตริกายฯ อปฺปมาเทน สมฺปาเทถาติ สติอวิปฺปวาเสน กตฺตพฺพกิจฺจานิ สมฺปาทยถฯ อิติ ภควา ยถา นาม มรณมญฺเจ นิปนฺโน มหทฺธโน กุฏุมฺพิโก ปุตฺตานํ ธนสารํ อาจิกฺเขยฺย, เอวเมวํ ปรินิพฺพานมญฺเจ นิปนฺโน ปญฺจจตฺตาลีส วสฺสานิ ทินฺนํ โอวาทํ สพฺพํ เอกสฺมิํ อปฺปมาทปเทเยว ปกฺขิปิตฺวา อภาสิฯ อยํ ตถาคตสฺส ปจฺฉิมา วาจาติ อิทํ ปน สงฺคีติการานํ วจนํฯ

อิโต ปรํ ยํ ปรินิพฺพานปริกมฺมํ กตฺวา ภควา ปรินิพฺพุโต, ตํ ทสฺเสตุํ, อถ โข ภควา ปฐมํ ฌานนฺติอาทิ วุตฺตํฯ