เมนู

10. รชฺชสุตฺตวณฺณนา

[156] ทสเม อหนํ อฆาตยนฺติ อหนนฺเตน อฆาตยนฺเตนฯ อชินํ อชาปยนฺติ ปรสฺส ธนชานิํ อกโรนฺเตน อการาเปนฺเตนฯ อโสจํ อโสจาปยนฺติ อโสจนฺเตน อโสจาปยนฺเตนฯ อิติ ภควา อธมฺมิกราชูนํ รชฺเช วิชิเต ทณฺฑกรปีฬิเต มนุสฺเส ทิสฺวา การุญฺญวเสน เอวํ จินฺเตสิฯ อุปสงฺกมีติ ‘‘สมโณ โคตโม ‘สกฺกา นุ โข รชฺชํ กาเรตุ’นฺติ จินฺเตสิ, รชฺชํ กาเรตุกาโม ภวิสฺสติ, รชฺชญฺจ นาเมตํ ปมาทฏฺฐานํ, รชฺชํ กาเรนฺเต สกฺกา โอตารํ ลภิตุํ, คจฺฉามิ อุสฺสาหมสฺส ชเนสฺสามี’’ติ จินฺเตตฺวา อุปสงฺกมิฯ อิทฺธิปาทาติ อิชฺฌนกโกฏฺฐาสา ภาวิตาติ วฑฺฒิตาฯ พหุลีกตาติ ปุนปฺปุนํ กตาฯ ยานีกตาติ ยุตฺตยานํ วิย กตาฯ วตฺถุกตาติ ปติฏฺฐฏฺเฐนวตฺถุกตาฯ อนุฏฺฐิตาติ อวิชหิตา นิจฺจานุพทฺธาฯ ปริจิตาติ สาตจฺจกิริยาย สุปริจิตา กตา อิสฺสาสสฺส อวิราธิตเวธิหตฺโถ วิยฯ สุสมารทฺธาติ สุฏฺฐุ สมารทฺธา ปริปุณฺณภาวนาฯ อธิมุจฺเจยฺยาติ จินฺเตยฺยฯ

ปพฺพตสฺสาติ ปพฺพโต ภเวยฺยฯ ทฺวิตฺตาวาติ ติฏฺฐตุ เอโก ปพฺพโต, ทฺวิกฺขตฺตุมฺปิ ตาว มหนฺโต สุวณฺณปพฺพโต เอกสฺส นาลํ, น ปริยตฺโตติ อตฺโถฯ อิติ วิทฺวา สมญฺจเรติ เอวํ ชานนฺโต สมํ จเรยฺยฯ ยโตนิทานนฺติ ทุกฺขํ นาม ปญฺจกามคุณนิทานํ, ตํ ยโตนิทานํ โหติ, เอวํ โย อทกฺขิฯ กถํ นเมยฺยาติ โส ชนฺตุ เตสุ ทุกฺขสฺส นิทานภูเตสุ กาเมสุ เกน การเณน นเมยฺยฯ อุปธิํ วิทิตฺวาติ กามคุณอุปธิํ ‘‘สงฺโค เอโส, ลคฺคนเมต’’นฺติ เอวํ วิทิตฺวาฯ ตสฺเสว ชนฺตุ วินยาย สิกฺเขติ ตสฺเสว อุปธิสฺส วินยาย สิกฺเขยฺยฯ ทสมํฯ

ทุติโย วคฺโคฯ

3. ตติยวคฺโค

1. สมฺพหุลสุตฺตวณฺณนา

[157] ตติยวคฺคสฺส ปฐเม ชฏณฺฑุเวนาติ ชฏาจุมฺพฏเกนฯ อชินกฺขิปนิวตฺโถติ สขุรํ อชินจมฺมํ เอกํ นิวตฺโถ เอกํ ปารุโตฯ อุทุมฺพรทณฺฑนฺติ อปฺปิจฺฉภาวปฺปกาสนตฺถํ อีสกํ วงฺกํ อุทุมฺพรทณฺฑํ คเหตฺวาฯ เอตทโวจาติ โลเก พฺราหฺมณสฺส วจนํ นาม สุสฺสูสนฺติ, พฺราหฺมเณสุปิ ปพฺพชิตสฺส, ปพฺพชิเตสุปิ มหลฺลกสฺสาติ มหลฺลกพฺราหฺมณสฺส ปพฺพชิตเวสํ คเหตฺวา ปธานภูมิยํ กมฺมํ กโรนฺเต เต ภิกฺขู อุปสงฺกมิตฺวา หตฺถํ อุกฺขิปิตฺวา เอตํ ‘‘ทหรา ภวนฺโต’’ติอาทิวจนํ อโวจฯ โอกมฺเปตฺวาติ หนุเกน อุรํ ปหรนฺโต อโธนตํ กตฺวาฯ ชิวฺหํ นิลฺลาเลตฺวาติ กพรมหาชิวฺหํ นีหริตฺวา อุทฺธมโธ อุภยปสฺเสสุ จ ลาเลตฺวาฯ ติวิสาขนฺติ ติสาขํฯ นลาฏิกนฺติ ภกุฏิํ, นลาเฏ อุฏฺฐิตํ วลิตฺตยนฺติ อตฺโถฯ ปกฺกามีติ ตุมฺเห ชานนฺตานํ วจนํ อกตฺวา อตฺตโนว เตเล ปจฺจิสฺสถาติ วตฺวา เอกํ มคฺคํ คเหตฺวา คโตฯ ปฐมํฯ

2. สมิทฺธิสุตฺตวณฺณนา

[158] ทุติเย ลาภา วต เม, สุลทฺธํ วต เมติ เอวรูปสฺส สตฺถุ เจว ธมฺมสฺส จ สพฺรหฺมจารีนญฺจ ลทฺธตฺตา มยฺหํ ลาภา มยฺหํ สุลทฺธนฺติฯ โส กิรายสฺมา ปจฺฉา มูลกมฺมฏฺฐานํ สมฺมสิตฺวา ‘‘อรหตฺตํ คเหสฺสามี’’ติ ปาสาทิกํ ตาว กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา พุทฺธธมฺมสงฺฆคุเณ อาวชฺเชตฺวา จิตฺตกลฺลตํ อุปฺปาเทตฺวา จิตฺตํ หาเสตฺวา โตเสตฺวา นิสินฺโนฯ เตนสฺส เอวมโหสิฯ อุปสงฺกมีติ ‘‘อยํ สมิทฺธิ ภิกฺขุ ปาสาทิกํ กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา นิสินฺนสทิโส, ยาว มูลกมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา อรหตฺตํ น คณฺหาติ, ตาวสฺส อนฺตรายํ กริสฺสามี’’ติ อุปสงฺกมิฯ คจฺฉ ตฺวนฺติ สตฺถา สกลชมฺพุทีปํ โอโลเกนฺโต ‘‘ตสฺมิํเยว ฐาเน ตสฺส กมฺมฏฺฐานํ สปฺปายํ ภวิสฺสตี’’ติ อทฺทส, ตสฺมา เอวมาหฯ สติปญฺญา จ เม พุทฺธาติ มยา สติ จ ปญฺญา จ ญาตาฯ กรสฺสุ รูปานีติ พหูนิปิ วิภิํสการหานิ รูปานิ กรสฺสุฯ เนว มํ พฺยาธยิสฺสสีติ มํ เนว เวธยิสฺสสิ น กมฺปสฺเสสิฯ ทุติยํฯ