2. กินฺนุสีหสุตฺตวณฺณนา

[148] ทุติเย วิจกฺขุกมฺมายาติ ปริสาย ปญฺญาจกฺขุํ วินาเสตุกมฺยตายฯ พุทฺธานํ ปเนส ปญฺญาจกฺขุํ วินาเสตุํ น สกฺโกติ, ปริสาย เภรวารมฺมณํ สาเวนฺโต วา ทสฺเสนฺโต วา สกฺโกติฯ วิชิตาวี นุ มญฺญสีติ กิํ นุ ตฺวํ ‘‘วิชิตวิชโย อห’’นฺติ มญฺญสิ? มา เอวํ มญฺญิ, นตฺถิ เต ชโยฯ ปริสาสูติ, อฏฺฐสุ ปริสาสุฯ พลปฺปตฺตาติ ทสพลปฺปตฺตาฯ ทุติยํฯ

3. สกลิกสุตฺตวณฺณนา

[149] ตติเย มนฺทิยา นูติ มนฺทภาเวน โมมูหภาเวนฯ อุทาหุ กาเวยฺยมตฺโตติ อุทาหุ ยถา กวิ กพฺพํ จินฺเตนฺโต เตน กพฺพกรเณน มตฺโต สยติ, เอวํ สยสิฯ สมฺปจุราติ พหโวฯ กิมิทํ โสปฺปเส วาติ กสฺมา อิทํ โสปฺปํ โสปฺปสิเยว? อตฺถํ สเมจฺจาติ อตฺถํ สมาคนฺตฺวา ปาปุณิตฺวาฯ มยฺหํ หิ อสงฺคโห นาม สงฺคหวิปนฺโน วา อตฺโถ นตฺถิฯ สลฺลนฺติ ติขิณํ สตฺติสลฺลํฯ ชคฺคํ น สงฺเกติ ยถา เอกจฺโจ สีหปถาทีสุ ชคฺคนฺโต สงฺกติ, ตถา อหํ ชคฺคนฺโตปิ น สงฺกามิฯ นปิ เภมิ โสตฺตุนฺติ ยถา เอกจฺโจ สีหปถาทีสุเยว สุปิตุํ ภายติ, เอวํ อหํ สุปิตุมฺปิ น ภายามิฯ นานุตปนฺติ มามนฺติ ยถา อาจริยสฺส วา อนฺเตวาสิกสฺส วา อผาสุเก ชาเต อุทฺเทสปริปุจฺฉาย ฐิตตฺตา อนฺเตวาสิํ รตฺตินฺทิวา อติกฺกมนฺตา อนุตปนฺติ, เอวํ มํ นานุตปนฺติฯ น หิ มยฺหํ กิญฺจิ อปรินิฏฺฐิตกมฺมํ นาม อตฺถิฯ เตเนวาห หานิํ น ปสฺสามิ กุหิญฺจิ โลเกติฯ ตติยํฯ

4. ปติรูปสุตฺตวณฺณนา

[150] จตุตฺเถ อนุโรธวิโรเธสูติ ราคปฏิเฆสุฯ มา สชฺชิตฺโถ ตทาจรนฺติ เอวํ ธมฺมกถํ อาจรนฺโต มา ลคฺคิฯ ธมฺมกถํ กเถนฺตสฺส หิ เอกจฺเจ สาธุการํ ททนฺติ, เตสุ ราโค อุปฺปชฺชติฯ เอกจฺเจ อสกฺกจฺจํ สุณนฺติ, เตสุ ปฏิโฆ อุปฺปชฺชติฯ อิติ ธมฺมกถิโก อนุโรธวิโรเธสุ สชฺชติ นามฯ ตฺวํ เอวํ มา สชฺชิตฺโถติ วทติฯ ยทญฺญมนุสาสตีติ ยํ อญฺญํ อนุสาสติ, ตํฯ สมฺพุทฺโธ หิตานุกมฺปี หิเตน อนุปกมฺปติฯ ยสฺมา จ หิตานุกมฺปี , ตสฺมา อนุโรธวิโรเธหิ วิปฺปมุตฺโต ตถาคโตติฯ จตุตฺถํฯ

5. มานสสุตฺตวณฺณนา

[151] ปญฺจเม อากาเส จรนฺเตปิ พนฺธตีติ อนฺตลิกฺขจโรฯ ปาโสติ ราคปาโสฯ มานโสติ มนสมฺปยุตฺโตฯ ปญฺจมํฯ

6. ปตฺตสุตฺตวณฺณนา

[152] ฉฏฺเฐ ปญฺจนฺนํ อุปาทานกฺขนฺธานํ อุปาทายาติ ปญฺจ อุปาทานกฺขนฺเธ อาทิยิตฺวา, สภาวสามญฺญลกฺขณวเสน นานปฺปการโต วิภชิตฺวา ทสฺเสนฺโตฯ สนฺทสฺเสตีติ ขนฺธานํ สภาวลกฺขณาทีนิ ทสฺเสติฯ สมาทเปตีติ คณฺหาเปติฯ สมุตฺเตเชตีติ สมาทานมฺหิ อุสฺสาหํ ชเนติฯ สมฺปหํเสตีติ ปฏิวิทฺธคุเณน โวทาเปติ โชตาเปติฯ อฏฺฐิํ กตฺวาติ อตฺถิกํ กตฺวา, ‘‘อยํ โน อธิคนฺตพฺโพ อตฺโถ’’ติ เอวํ สลฺลกฺเขตฺวา ตาย เทสนาย อตฺถิกา หุตฺวาฯ มนสิ กตฺวาติ จิตฺเต ฐเปตฺวาฯ สพฺพเจตโส สมนฺนาหริตฺวาติ สพฺเพน เตน กมฺมการกจิตฺเตน สมนฺนาหริตฺวาฯ โอหิตโสตาติ ฐปิตาโสตาฯ อพฺโภกาเส นิกฺขิตฺตาติ โอตาปนตฺถาย ฐปิตาฯ

รูปํ เวทยิตํ สญฺญานฺติ, เอเต รูปาทโย ตโย ขนฺธาฯ ยญฺจ สงฺขตนฺติ อิมินา สงฺขารกฺขนฺโธ คหิโตฯ เอวํ ตตฺถ วิรชฺชตีติ ‘‘เอโส อหํ น โหมิ, เอตํ มยฺหํ น โหตี’’ติ ปสฺสนฺโต เอวํ เตสุ ขนฺเธสุ วิรชฺชติฯ เขมตฺตนฺติ เขมีภูตํ อตฺตภาวํฯ อิมินา ผลกฺขณํ ทสฺเสติฯ อนฺเวสนฺติ ภวโยนิคติฐิติสตฺตาวาสสงฺขาเตสุ สพฺพฏฺฐาเนสุ ปริเยสมานาฯ นาชฺฌคาติ น ปสฺสีติฯ ฉฏฺฐํฯ