เมนู

10. พนฺธนสุตฺตวณฺณนา

[121] ทสเม อิธ, ภนฺเต, รญฺญาติ อิทํ เต ภิกฺขู เตสุ มนุสฺเสสุ อานนฺทตฺเถรสฺส สุกตการณํ อาโรเจนฺตา อาโรเจสุํฯ รญฺโญ กิร สกฺเกน กุสราชสฺส ทินฺโน อฏฺฐวงฺโก มณิ ปเวณิยา อาคโตฯ ราชา อลงฺกรณกาเล ตํ มณิํ อาหรถาติ อาหฯ มนุสฺสา ‘‘ฐปิตฏฺฐาเน น ปสฺสามา’’ติ อาโรเจสุํฯ ราชา อนฺโตฆรจาริโน ‘‘มณิํ ปริเยสิตฺวา เทถา’’ติ พนฺธาเปสิฯ อานนฺทตฺเถโร เต ทิสฺวา มณิปฏิสามกานํ เอกํ อุปายํ อาจิกฺขิ ฯ เต รญฺโญ อาโรเจสุํฯ ราชา ‘‘ปณฺฑิโต เถโร, เถรสฺส วจนํ กโรถา’’ติฯ ปฏิสามกมนุสฺสา ราชงฺคเณ อุทกจาฏิํ ฐเปตฺวา สาณิยา ปริกฺขิปาเปตฺวา เต มนุสฺเส อาหํสุ – ‘‘สาฏกํ ปารุปิตฺวา เอตฺถ คนฺตฺวา หตฺถํ โอตาเรถา’’ติฯ มณิโจโร จินฺเตสิ – ‘‘ราชภณฺฑํ วิสฺสชฺเชตุํ วา วลญฺเชตุํ วา น สกฺกา’’ติฯ โส เคหํ คนฺตฺวา มณิํ อุปกจฺฉเก ฐเปตฺวา สาฏกํ ปารุปิตฺวา อาคมฺม อุทกจาฏิยํ ปกฺขิปิตฺวา ปกฺกามิฯ มหาชเน ปฏิกฺกนฺเต ราชมนุสฺสา จาฏิยํ หตฺถํ โอตาเรตฺวา มณิํ ทิสฺวา อาหริตฺวา รญฺโญ อทํสุฯ ‘‘อานนฺทตฺเถเรน กิร ทสฺสิตนเยน มณิ ทิฏฺโฐ’’ติ มหาชโน โกลาหลํ อกาสิฯ เต ภิกฺขู ตํ การณํ ตถาคตสฺส อาโรเจนฺตา อิมํ ปวตฺติํ อาโรเจสุํฯ สตฺถา – ‘‘อนจฺฉริยํ, ภิกฺขเว, ยํ อานนฺโท มนุสฺสานํ หตฺถารุฬฺหมณิํ อาหราเปยฺย , ยตฺถ ปุพฺเพ ปณฺฑิตา อตฺตโน ญาเณ ฐตฺวา อเหตุกปฏิสนฺธิยํ นิพฺพตฺตานํ ติรจฺฉานคตานมฺปิ หตฺถารุฬฺหํ ภณฺฑํ อาหราเปตฺวา รญฺโญ อทํสู’’ติ วตฺวา –

‘‘อุกฺกฏฺเฐ สูรมิจฺฉนฺติ, มนฺตีสุ อกุตูหลํ;

ปิยญฺจ อนฺนปานมฺหิ, อตฺเถ ชาเต จ ปณฺฑิต’’นฺติฯ (ชา. 1.1.92) –

มหาสารชาตกํ กเถสิฯ

น ตํ ทฬฺหนฺติ ตํ พนฺธนํ ถิรนฺติ น กเถนฺติฯ ยทายสนฺติ ยํ อายสา กตํฯ สารตฺตรตฺตาติ สุฏฺฐุ รตฺตรตฺตา, สารตฺเตน วา รตฺตา สารตฺตรตฺตา, สารํ อิทนฺติ มญฺญนาย รตฺตาติ อตฺโถฯ อเปกฺขาติ อาลโย นิกนฺติฯ อาหูติ กเถนฺติฯ โอหารินนฺติ จตูสุ อปาเยสุ อากฑฺฒนกํฯ สิถิลนฺติ น อายสาทิพนฺธนํ วิย อิริยาปถํ นิวาเรตฺวา ฐิตํฯ เตน หิ พนฺธเนน พทฺธา ปรเทสมฺปิ คจฺฉนฺติเยวฯ ทุปฺปมุญฺจนฺติ อญฺญตฺร โลกุตฺตรญาเณน มุญฺจิตุํ อสกฺกุเณยฺยนฺติฯ ทสมํฯ

ปฐโม วคฺโคฯ

2. ทุติยวคฺโค