เมนู

10. สูริยสุตฺตวณฺณนา

[91] ทสเม สูริโยติ สูริยวิมานวาสี เทวปุตฺโตฯ อนฺธกาเรติ จกฺขุวิญฺญาณุปฺปตฺตินิวารเณน อนฺธภาวกรเณฯ วิโรจตีติ เวโรจโนฯ มณฺฑลีติ มณฺฑลสณฺฐาโนฯ มา, ราหุ, คิลี จรมนฺตลิกฺเขติ อนฺตลิกฺเข จรํ สูริยํ, ราหุ, มา คิลีติ วทติฯ กิํ ปเนส ตํ คิลตีติ ? อาม, คิลติฯ ราหุสฺส หิ อตฺตภาโว มหา, อุจฺจตฺตเนน อฏฺฐโยชนสตาธิกานิ จตฺตาริ โยชนสหสฺสานิ, พาหนฺตรมสฺส ทฺวาทสโยชนสตานิ, พหลตฺเตน ฉ โยชนสตานิ, สีสํ นว โยชนสตํ, นลาฏํ ติโยชนสตํ, ภมุกนฺตรํ ปณฺณาสโยชนํ, มุขํ ทฺวิโยชนสตํ, ฆานํ ติโยชนสตํ, มุขาธานํ ติโยชนสตคมฺภีรํ หตฺถตลปาทตลานิ ปุถุลโต ทฺวิโยชนสตานิ ฯ องฺคุลิปพฺพานิ ปณฺณาส โยชนานิฯ โส จนฺทิมสูริเย วิโรจมาเน ทิสฺวา อิสฺสาปกโต เตสํ คมนวีถิํ โอตริตฺวา มุขํ วิวริตฺวา ติฏฺฐติฯ จนฺทวิมานํ สูริยวิมานํ วา ติโยชนสติเก มหานรเก ปกฺขิตฺตํ วิย โหติฯ วิมาเน อธิวตฺถา เทวตา มรณภยตชฺชิตา เอกปฺปหาเรเนว วิรวนฺติฯ โส ปน วิมานํ กทาจิ หตฺเถน ฉาเทติ, กทาจิ หนุกสฺส เหฏฺฐา ปกฺขิปติ, กทาจิ ชิวฺหาย ปริมชฺชติ, กทาจิ อวคณฺฑการกํ ภุญฺชนฺโต วิย กโปลนฺตเร ฐเปติฯ เวคํ ปน วาเรตุํ น สกฺโกติฯ สเจ วาเรสฺสามีติ คณฺฑกํ กตฺวา ติฏฺเฐยฺย, มตฺถกํ ตสฺส ภินฺทิตฺวา นิกฺขเมยฺย, อากฑฺฒิตฺวา วา นํ โอนเมยฺยฯ ตสฺมา วิมาเนน สเหว คจฺฉติฯ ปชํ มมนฺติ จนฺทิมสูริยา กิร ทฺเวปิ เทวปุตฺตา มหาสมยสุตฺตกถนทิวเส โสตาปตฺติผลํ ปตฺตาฯ เตน ภควา ‘‘ปชํ มม’’นฺติ อาห, ปุตฺโต มม เอโสติ อตฺโถฯ ทสมํฯ

ปฐโม วคฺโคฯ

2. อนาถปิณฺฑิกวคฺโค

1. จนฺทิมสสุตฺตวณฺณนา

[92] ทุติยวคฺคสฺส ปฐเม กจฺเฉวาติ กจฺเฉ วิยฯ กจฺเฉติ ปพฺพตกจฺเฉปิ นทีกจฺเฉปิฯ เอโกทิ นิปกาติ เอกคฺคจิตฺตา เจว ปญฺญาเนปกฺเกน จ สมนฺนาคตาฯ สตาติ สติมนฺโตฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – เย ฌานานิ ลภิตฺวา เอโกที นิปกา สตา วิหรนฺติ, เต อมกเส ปพฺพตกจฺเฉ วา นทีกจฺเฉ วา มคา วิย โสตฺถิํ คมิสฺสนฺตีติฯ ปารนฺติ นิพฺพานํฯ อมฺพุโชติ มจฺโฉฯ รณญฺชหาติ กิเลสญฺชหาฯ เยปิ ฌานานิ ลภิตฺวา อปฺปมตฺตา กิเลเส ชหนฺติ, เต สุตฺตชาลํ ภินฺทิตฺวา มจฺฉา วิย นิพฺพานํ คมิสฺสนฺตีติ วุตฺตํ โหติฯ ปฐมํฯ

2. เวณฺฑุสุตฺตวณฺณนา

[93] ทุติเย เวณฺฑูติ ตสฺส เทวปุตฺตสฺส นามํฯ ปยิรุปาสิยาติ ปริรุปาสิตฺวาฯ อนุสิกฺขเรติ สิกฺขนฺติฯ สิฏฺฐิปเทติ อนุสิฏฺฐิปเทฯ กาเล เต อปฺปมชฺชนฺตาติ กาเล เต อปฺปมาทํ กโรนฺตาฯ ทุติยํฯ

3. ทีฆลฏฺฐิสุตฺตวณฺณนา

[94] ตติเย ทีฆลฏฺฐีติ เทวโลเก สพฺเพ สมปฺปมาณา ติคาวุติกาว โหนฺติ, มนุสฺสโลเก ปนสฺส ทีฆตฺตภาวตาย เอวํนามํ อโหสิฯ โส ปุญฺญานิ กตฺวา เทวโลเก นิพฺพตฺโตปิ ตเถว ปญฺญายิฯ ตติยํฯ

4. นนฺทนสุตฺตวณฺณนา

[95] จตุตฺเถ โคตมาติ ภควนฺตํ โคตฺเตน อาลปติฯ อนาวฏนฺติ ตถาคตสฺส หิ สพฺพญฺญุตญฺญาณํ เปเสนฺตสฺส รุกฺโข วา ปพฺพโต วา อาวริตุํ สมตฺโถ นาม นตฺถิฯ เตนาห ‘‘อนาวฏ’’นฺติฯ อิติ ตถาคตํ โถเมตฺวา เทวโลเก อภิสงฺขตปญฺหํ ปุจฺฉนฺโต กถํวิธนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ ทุกฺขมติจฺจ อิริยตีติ ทุกฺขํ อติกฺกมิตฺวา วิหรติฯ สีลวาติ โลกิยโลกุตฺตเรน สีเลน สมนฺนาคโต ขีณาสโวฯ ปญฺญาทโยปิ มิสฺสกาเยว เวทิตพฺพาฯ ปูชยนฺตีติ คนฺธปุปฺผาทีหิ ปูเชนฺติฯ จตุตฺถํฯ