เมนู

[116] ‘‘‘นามรูปปจฺจยา วิญฺญาณ’นฺติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ, ตทานนฺท, อิมินาเปตํ ปริยาเยน เวทิตพฺพํ, ยถา นามรูปปจฺจยา วิญฺญาณํฯ วิญฺญาณญฺจ หิ, อานนฺท, นามรูเป ปติฏฺฐํ น ลภิสฺสถ, อปิ นุ โข อายติํ ชาติชรามรณํ ทุกฺขสมุทยสมฺภโว [ชาติชรามรณทุกฺขสมุทยสมฺภโว (สี. สฺยา. ปี.)] ปญฺญาเยถา’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ตสฺมาติหานนฺท, เอเสว เหตุ เอตํ นิทานํ เอส สมุทโย เอส ปจฺจโย วิญฺญาณสฺส ยทิทํ นามรูปํฯ เอตฺตาวตา โข, อานนฺท, ชาเยถ วา ชีเยถ [ชิยฺเยถ (ก.)] วา มีเยถ [มิยฺเยถ (ก.)] วา จเวถ วา อุปปชฺเชถ วาฯ เอตฺตาวตา อธิวจนปโถ, เอตฺตาวตา นิรุตฺติปโถ, เอตฺตาวตา ปญฺญตฺติปโถ, เอตฺตาวตา ปญฺญาวจรํ, เอตฺตาวตา วฏฺฏํ วตฺตติ อิตฺถตฺตํ ปญฺญาปนาย ยทิทํ นามรูปํ สห วิญฺญาเณน อญฺญมญฺญปจฺจยตา ปวตฺตติฯ

อตฺตปญฺญตฺติ

[117] ‘‘กิตฺตาวตา จ, อานนฺท, อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ? รูปิํ วา หิ, อานนฺท, ปริตฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ – ‘‘รูปี เม ปริตฺโต อตฺตา’’ติฯ รูปิํ วา หิ , อานนฺท, อนนฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ – ‘รูปี เม อนนฺโต อตฺตา’ติฯ อรูปิํ วา หิ, อานนฺท, ปริตฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ – ‘อรูปี เม ปริตฺโต อตฺตา’ติฯ อรูปิํ วา หิ, อานนฺท, อนนฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ – ‘อรูปี เม อนนฺโต อตฺตา’ติฯ

[118] ‘‘ตตฺรานนฺท, โย โส รูปิํ ปริตฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติฯ เอตรหิ วา โส รูปิํ ปริตฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ, ตตฺถ ภาวิํ วา โส รูปิํ ปริตฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ, ‘อตถํ วา ปน สนฺตํ ตถตฺตาย อุปกปฺเปสฺสามี’ติ อิติ วา ปนสฺส โหติฯ เอวํ สนฺตํ โข, อานนฺท, รูปิํ [รูปี (ก.)] ปริตฺตตฺตานุทิฏฺฐิ อนุเสตีติ อิจฺจาลํ วจนายฯ

‘‘ตตฺรานนฺท, โย โส รูปิํ อนนฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติฯ

เอตรหิ วา โส รูปิํ อนนฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ, ตตฺถ ภาวิํ วา โส รูปิํ อนนฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ, ‘อตถํ วา ปน สนฺตํ ตถตฺตาย อุปกปฺเปสฺสามี’ติ อิติ วา ปนสฺส โหติฯ เอวํ สนฺตํ โข, อานนฺท, รูปิํ [รูปี (ก.)] อนนฺตตฺตานุทิฏฺฐิ อนุเสตีติ อิจฺจาลํ วจนายฯ

‘‘ตตฺรานนฺท, โย โส อรูปิํ ปริตฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติฯ เอตรหิ วา โส อรูปิํ ปริตฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ, ตตฺถ ภาวิํ วา โส อรูปิํ ปริตฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ, ‘อตถํ วา ปน สนฺตํ ตถตฺตาย อุปกปฺเปสฺสามี’ติ อิติ วา ปนสฺส โหติฯ เอวํ สนฺตํ โข, อานนฺท, อรูปิํ [อรูปี (ก.)] ปริตฺตตฺตานุทิฏฺฐิ อนุเสตีติ อิจฺจาลํ วจนายฯ

‘‘ตตฺรานนฺท, โย โส อรูปิํ อนนฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติฯ เอตรหิ วา โส อรูปิํ อนนฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ, ตตฺถ ภาวิํ วา โส อรูปิํ อนนฺตํ อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติ, ‘อตถํ วา ปน สนฺตํ ตถตฺตาย อุปกปฺเปสฺสามี’ติ อิติ วา ปนสฺส โหติฯ เอวํ สนฺตํ โข, อานนฺท, อรูปิํ [อรูปี (ก.)] อนนฺตตฺตานุทิฏฺฐิ อนุเสตีติ อิจฺจาลํ วจนายฯ เอตฺตาวตา โข, อานนฺท, อตฺตานํ ปญฺญเปนฺโต ปญฺญเปติฯ

นอตฺตปญฺญตฺติ

[119] ‘‘กิตฺตาวตา จ, อานนฺท, อตฺตานํ น ปญฺญเปนฺโต น ปญฺญเปติ? รูปิํ วา หิ, อานนฺท, ปริตฺตํ อตฺตานํ น ปญฺญเปนฺโต น ปญฺญเปติ – ‘รูปี เม ปริตฺโต อตฺตา’ติฯ รูปิํ วา หิ, อานนฺท, อนนฺตํ อตฺตานํ น ปญฺญเปนฺโต น ปญฺญเปติ – ‘รูปี เม อนนฺโต อตฺตา’ติฯ อรูปิํ วา หิ, อานนฺท, ปริตฺตํ อตฺตานํ น ปญฺญเปนฺโต น ปญฺญเปติ – ‘อรูปี เม ปริตฺโต อตฺตา’ติฯ อรูปิํ วา หิ, อานนฺท, อนนฺตํ อตฺตานํ น ปญฺญเปนฺโต น ปญฺญเปติ – ‘อรูปี เม อนนฺโต อตฺตา’ติฯ

[120] ‘‘ตตฺรานนฺท, โย โส รูปิํ ปริตฺตํ อตฺตานํ น ปญฺญเปนฺโต น ปญฺญเปติฯ เอตรหิ วา โส รูปิํ ปริตฺตํ อตฺตานํ น ปญฺญเปนฺโต น ปญฺญเปติ, ตตฺถ ภาวิํ วา โส รูปิํ ปริตฺตํ อตฺตานํ น ปญฺญเปนฺโต น ปญฺญเปติ, ‘อตถํ วา ปน สนฺตํ ตถตฺตาย อุปกปฺเปสฺสามี’ติ อิติ วา ปนสฺส น โหติฯ เอวํ สนฺตํ โข, อานนฺท, รูปิํ ปริตฺตตฺตานุทิฏฺฐิ นานุเสตีติ อิจฺจาลํ วจนายฯ