เมนู

อุตฺตรมาณววตฺถุ

[439] อถ โข ปายาสิ ราชญฺโญ ทานํ ปฏฺฐเปสิ สมณพฺราหฺมณกปณทฺธิกวณิพฺพกยาจกานํ ฯ ตสฺมิํ โข ปน ทาเน เอวรูปํ โภชนํ ทียติ กณาชกํ พิลงฺคทุติยํ, โธรกานิ [โถรกานิ (สี. ปี.), โจรกานิ (สฺยา.)] จ วตฺถานิ คุฬวาลกานิ [คุฬคาฬกานิ (ก.)]ฯ ตสฺมิํ โข ปน ทาเน อุตฺตโร นาม มาณโว วาวโฏ [พฺยาวโฏ (สี. ปี.)] อโหสิฯ โส ทานํ ทตฺวา เอวํ อนุทฺทิสติ – ‘‘อิมินาหํ ทาเนน ปายาสิํ ราชญฺญเมว อิมสฺมิํ โลเก สมาคจฺฉิํ, มา ปรสฺมิ’’นฺติฯ อสฺโสสิ โข ปายาสิ ราชญฺโญ – ‘‘อุตฺตโร กิร มาณโว ทานํ ทตฺวา เอวํ อนุทฺทิสติ – ‘อิมินาหํ ทาเนน ปายาสิํ ราชญฺญเมว อิมสฺมิํ โลเก สมาคจฺฉิํ, มา ปรสฺมิ’’’นฺติฯ อถ โข ปายาสิ ราชญฺโญ อุตฺตรํ มาณวํ อามนฺตาเปตฺวา เอตทโวจ – ‘‘สจฺจํ กิร ตฺวํ, ตาต อุตฺตร, ทานํ ทตฺวา เอวํ อนุทฺทิสสิ – ‘อิมินาหํ ทาเนน ปายาสิํ ราชญฺญเมว อิมสฺมิํ โลเก สมาคจฺฉิํ, มา ปรสฺมิ’’’นฺติ? ‘‘เอวํ, โภ’’ฯ ‘‘กิสฺส ปน ตฺวํ, ตาต อุตฺตร, ทานํ ทตฺวา เอวํ อนุทฺทิสสิ – ‘อิมินาหํ ทาเนน ปายาสิํ ราชญฺญเมว อิมสฺมิํ โลเก สมาคจฺฉิํ, มา ปรสฺมิ’นฺติ? นนุ มยํ, ตาต อุตฺตร, ปุญฺญตฺถิกา ทานสฺเสว ผลํ ปาฏิกงฺขิโน’’ติ? ‘‘โภโต โข ทาเน เอวรูปํ โภชนํ ทียติ กณาชกํ พิลงฺคทุติยํ, ยํ ภวํ ปาทาปิ [ปาทาสิ (ก.)] น อิจฺเฉยฺย สมฺผุสิตุํ [ฉุปิตุํ (ปี. ก.)], กุโต ภุญฺชิตุํ, โธรกานิ จ วตฺถานิ คุฬวาลกานิ, ยานิ ภวํ ปาทาปิ [อจิตฺติกตํ (ก.)] น อิจฺเฉยฺย สมฺผุสิตุํ, กุโต ปริทหิตุํฯ ภวํ โข ปนมฺหากํ ปิโย มนาโป, กถํ มยํ มนาปํ อมนาเปน สํโยเชมา’’ติ? ‘‘เตน หิ ตฺวํ, ตาต อุตฺตร, ยาทิสาหํ โภชนํ ภุญฺชามิ, ตาทิสํ โภชนํ ปฏฺฐเปหิฯ ยาทิสานิ จาหํ วตฺถานิ ปริทหามิ, ตาทิสานิ จ วตฺถานิ ปฏฺฐเปหี’’ติฯ ‘‘เอวํ, โภ’’ติ โข อุตฺตโร มาณโว ปายาสิสฺส ราชญฺญสฺส ปฏิสฺสุตฺวา ยาทิสํ โภชนํ ปายาสิ ราชญฺโญ ภุญฺชติ, ตาทิสํ โภชนํ ปฏฺฐเปสิฯ ยาทิสานิ จ วตฺถานิ ปายาสิ ราชญฺโญ ปริทหติ, ตาทิสานิ จ วตฺถานิ ปฏฺฐเปสิฯ

[440] อถ โข ปายาสิ ราชญฺโญ อสกฺกจฺจํ ทานํ ทตฺวา อสหตฺถา ทานํ ทตฺวา อจิตฺตีกตํ ทานํ ทตฺวา อปวิทฺธํ ทานํ ทตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา จาตุมหาราชิกานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชิ สุญฺญํ เสรีสกํ วิมานํฯ โย ปน ตสฺส ทาเน วาวโฏ อโหสิ อุตฺตโร นาม มาณโวฯ โส สกฺกจฺจํ ทานํ ทตฺวา สหตฺถา ทานํ ทตฺวา จิตฺตีกตํ ทานํ ทตฺวา อนปวิทฺธํ ทานํ ทตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคติํ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชิ เทวานํ ตาวติํสานํ สหพฺยตํฯ

ปายาสิเทวปุตฺโต

[441] เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา ควมฺปติ อภิกฺขณํ สุญฺญํ เสรีสกํ วิมานํ ทิวาวิหารํ คจฺฉติฯ อถ โข ปายาสิ เทวปุตฺโต เยนายสฺมา ควมฺปติ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ ควมฺปติํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ เอกมนฺตํ ฐิตํ โข ปายาสิํ เทวปุตฺตํ อายสฺมา ควมฺปติ เอตทโวจ – ‘‘โกสิ ตฺวํ, อาวุโส’’ติ? ‘‘อหํ, ภนฺเต, ปายาสิ ราชญฺโญ’’ติฯ ‘‘นนุ ตฺวํ, อาวุโส, เอวํทิฏฺฐิโก อโหสิ – ‘อิติปิ นตฺถิ ปโร โลโก, นตฺถิ สตฺตา โอปปาติกา, นตฺถิ สุกตทุกฺกฏานํ กมฺมานํ ผลํ วิปาโก’’’ติ? ‘‘สจฺจาหํ, ภนฺเต, เอวํทิฏฺฐิโก อโหสิํ – ‘อิติปิ นตฺถิ ปโร โลโก, นตฺถิ สตฺตา โอปปาติกา, นตฺถิ สุกตทุกฺกฏานํ กมฺมานํ ผลํ วิปาโก’ติฯ อปิ จาหํ อยฺเยน กุมารกสฺสเปน เอตสฺมา ปาปกา ทิฏฺฐิคตา วิเวจิโต’’ติฯ ‘‘โย ปน เต, อาวุโส, ทาเน วาวโฏ อโหสิ อุตฺตโร นาม มาณโว, โส กุหิํ อุปปนฺโน’’ติ? ‘‘โย เม, ภนฺเต, ทาเน วาวโฏ อโหสิ อุตฺตโร นาม มาณโว, โส สกฺกจฺจํ ทานํ ทตฺวา สหตฺถา ทานํ ทตฺวา จิตฺตีกตํ ทานํ ทตฺวา อนปวิทฺธํ ทานํ ทตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคติํ สคฺคํ โลกํ อุปปนฺโน เทวานํ ตาวติํสานํ สหพฺยตํฯ อหํ ปน, ภนฺเต, อสกฺกจฺจํ ทานํ ทตฺวา อสหตฺถา ทานํ ทตฺวา อจิตฺตีกตํ ทานํ ทตฺวา อปวิทฺธํ ทานํ ทตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา จาตุมหาราชิกานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปนฺโน สุญฺญํ เสรีสกํ วิมานํฯ เตน หิ, ภนฺเต ควมฺปติ, มนุสฺสโลกํ คนฺตฺวา เอวมาโรเจหิ – ‘สกฺกจฺจํ ทานํ เทถ, สหตฺถา ทานํ เทถ, จิตฺตีกตํ ทานํ เทถ, อนปวิทฺธํ ทานํ เทถฯ ปายาสิ ราชญฺโญ อสกฺกจฺจํ ทานํ ทตฺวา อสหตฺถา ทานํ ทตฺวา อจิตฺตีกตํ ทานํ ทตฺวา อปวิทฺธํ ทานํ ทตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา จาตุมหาราชิกานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปนฺโน สุญฺญํ เสรีสกํ วิมานํฯ โย ปน ตสฺส ทาเน วาวโฏ อโหสิ อุตฺตโร นาม มาณโว, โส สกฺกจฺจํ ทานํ ทตฺวา สหตฺถา ทานํ ทตฺวา จิตฺตีกตํ ทานํ ทตฺวา อนปวิทฺธํ ทานํ ทตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคติํ สคฺคํ โลกํ อุปปนฺโน เทวานํ ตาวติํสานํ สหพฺยต’’’นฺติฯ

อถ โข อายสฺมา ควมฺปติ มนุสฺสโลกํ อาคนฺตฺวา เอวมาโรเจสิ – ‘‘สกฺกจฺจํ ทานํ เทถ, สหตฺถา ทานํ เทถ, จิตฺตีกตํ ทานํ เทถ, อนปวิทฺธํ ทานํ เทถฯ ปายาสิ ราชญฺโญ อสกฺกจฺจํ ทานํ ทตฺวา อสหตฺถา ทานํ ทตฺวา อจิตฺตีกตํ ทานํ ทตฺวา อปวิทฺธํ ทานํ ทตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา จาตุมหาราชิกานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปนฺโน สุญฺญํ เสรีสกํ วิมานํฯ