ราชาปิ มํ ปเสนทิ โกสโล ชานาติ ติโรราชาโนปิ – ‘ปายาสิ ราชญฺโญ เอวํวาที เอวํทิฏฺฐี – ‘‘อิติปิ นตฺถิ ปโร โลโก…เป.… วิปาโก’’ติฯ สจาหํ, โภ กสฺสป, อิทํ ปาปกํ ทิฏฺฐิคตํ ปฏินิสฺสชฺชิสฺสามิ, ภวิสฺสนฺติ เม วตฺตาโร – ‘ยาว พาโล ปายาสิ ราชญฺโญ อพฺยตฺโต ทุคฺคหิตคาหี’ติฯ โกเปนปิ นํ หริสฺสามิ, มกฺเขนปิ นํ หริสฺสามิ, ปลาเสนปิ นํ หริสฺสามี’’ติฯ

อกฺขธุตฺตกอุปมา

[434] ‘‘เตน หิ, ราชญฺญ, อุปมํ เต กริสฺสามิ, อุปมาย มิเธกจฺเจ วิญฺญู ปุริสา ภาสิตสฺส อตฺถํ อาชานนฺติฯ ภูตปุพฺพํ, ราชญฺญ, ทฺเว อกฺขธุตฺตา อกฺเขหิ ทิพฺพิํสุฯ เอโก อกฺขธุตฺโต อาคตาคตํ กลิํ คิลติฯ อทฺทสา โข ทุติโย อกฺขธุตฺโต ตํ อกฺขธุตฺตํ อาคตาคตํ กลิํ คิลนฺตํ, ทิสฺวา ตํ อกฺขธุตฺตํ เอตทโวจ – ‘ตฺวํ โข, สมฺม, เอกนฺติเกน ชินาสิ, เทหิ เม, สมฺม, อกฺเข ปโชหิสฺสามี’ติฯ ‘เอวํ สมฺมา’ติ โข โส อกฺขธุตฺโต ตสฺส อกฺขธุตฺตสฺส อกฺเข ปาทาสิฯ อถ โข โส อกฺขธุตฺโต อกฺเข วิเสน ปริภาเวตฺวา ตํ อกฺขธุตฺตํ เอตทโวจ – ‘เอหิ โข, สมฺม, อกฺเขหิ ทิพฺพิสฺสามา’ติฯ ‘เอวํ สมฺมา’ติ โข โส อกฺขธุตฺโต ตสฺส อกฺขธุตฺตสฺส ปจฺจสฺโสสิฯ ทุติยมฺปิ โข เต อกฺขธุตฺตา อกฺเขหิ ทิพฺพิํสุฯ ทุติยมฺปิ โข โส อกฺขธุตฺโต อาคตาคตํ กลิํ คิลติฯ อทฺทสา โข ทุติโย อกฺขธุตฺโต ตํ อกฺขธุตฺตํ ทุติยมฺปิ อาคตาคตํ กลิํ คิลนฺตํ, ทิสฺวา ตํ อกฺขธุตฺตํ เอตทโวจ –

‘‘ลิตฺตํ ปรเมน เตชสา, คิลมกฺขํ ปุริโส น พุชฺฌติ;

คิล เร คิล ปาปธุตฺตก [คิลิ เร ปาปธุตฺตก (ก.)], ปจฺฉา เต กฏุกํ ภวิสฺสตีติฯ

‘‘เอวเมว โข ตฺวํ, ราชญฺญ, อกฺขธุตฺตกูปโม มญฺเญ ปฏิภาสิฯ ปฏินิสฺสชฺเชตํ, ราชญฺญ, ปาปกํ ทิฏฺฐิคตํ; ปฏินิสฺสชฺเชตํ, ราชญฺญ, ปาปกํ ทิฏฺฐิคตํฯ มา เต อโหสิ ทีฆรตฺตํ อหิตาย ทุกฺขายา’’ติฯ

[435] ‘‘กิญฺจาปิ ภวํ กสฺสโป เอวมาห, อถ โข เนวาหํ สกฺโกมิ อิทํ ปาปกํ ทิฏฺฐิคตํ ปฏินิสฺสชฺชิตุํฯ ราชาปิ มํ ปเสนทิ โกสโล ชานาติ ติโรราชาโนปิ – ‘ปายาสิ ราชญฺโญ เอวํวาที เอวํทิฏฺฐี – ‘‘อิติปิ นตฺถิ ปโร โลโก…เป.… วิปาโก’’ติฯ