เมนู

11. เกวฏฺฏสุตฺตวณฺณนา

เกวฏฺฏคหปติปุตฺตวตฺถุวณฺณนา

[481] เอวํ เม สุตํ…เป.… นาฬนฺทายนฺติ เกวฏฺฏสุตฺตํฯ ตตฺรายํ อปุพฺพปทวณฺณนาฯ ปาวาริกมฺพวเนติ ปาวาริกสฺส อมฺพวเนฯ เกวฏฺโฏติ อิทํ ตสฺส คหปติปุตฺตสฺส นามํฯ โส กิร จตฺตาลีสโกฏิธโน คหปติมหาสาโล อติวิย สทฺโธ ปสนฺโน อโหสิฯ โส สทฺธาธิกตฺตาเยว ‘‘สเจ เอโก ภิกฺขุ อฑฺฒมาสนฺตเรน วา มาสนฺตเรน วา สํวจฺฉเรน วา อากาเส อุปฺปติตฺวา วิวิธานิ ปาฏิหาริยานิ ทสฺเสยฺย, สพฺโพ ชโน อติวิย ปสีเทยฺยฯ ยํนูนาหํ ภควนฺตํ ยาจิตฺวา ปาฏิหาริยกรณตฺถาย เอกํ ภิกฺขุํ อนุชานาเปยฺย’’นฺติ จินฺเตตฺวา ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาหฯ

ตตฺถ อิทฺธาติ สมิทฺธา ผีตาติ นานาภณฺฑอุสฺสนฺนตาย วุทฺธิปฺปตฺตาฯ อากิณฺณมนุสฺสาติ อํสกูเฏน อํสกูฏํ ปหริตฺวา วิย วิจรนฺเตหิ มนุสฺเสหิ อากิณฺณาฯ สมาทิสตูติ อาณาเปตุ ฐานนฺตเร ฐเปตุฯ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมาติ อุตฺตริมนุสฺสานํ ธมฺมโต, ทสกุสลสงฺขาตโต วา มนุสฺสธมฺมโต อุตฺตริฯ ภิยฺโยโสมตฺตายาติ ปกติยาปิ ปชฺชลิตปทีโป เตลสฺเนหํ ลภิตฺวา วิย อติเรกปฺปมาเณน อภิปฺปสีทิสฺสติฯ น โข อหนฺติ ภควา ราชคหเสฏฺฐิวตฺถุสฺมิํ สิกฺขาปทํ ปญฺญเปสิ, ตสฺมา ‘‘น โข อห’’นฺติอาทิมาหฯ

[482] น ธํเสมีติ น คุณวินาสเนน ธํเสมิ, สีลเภทํ ปาเปตฺวา อนุปุพฺเพน อุจฺจฏฺฐานโต โอตาเรนฺโต นีจฏฺฐาเน น ฐเปมิ, อถ โข อหํ พุทฺธสาสนสฺส วุทฺธิํ ปจฺจาสีสนฺโต กเถมีติ ทสฺเสติฯ ตติยมฺปิ โขติ ยาวตติยํ พุทฺธานํ กถํ ปฏิพาหิตฺวา กเถตุํ วิสหนฺโต นาม นตฺถิฯ อยํ ปน ภควตา สทฺธิํ วิสฺสาสิโก วิสฺสาสํ วฑฺเฒตฺวา วลฺลโภ หุตฺวา อตฺถกาโมสฺมีติ ติกฺขตฺตุํ กเถสิฯ

อิทฺธิปาฏิหาริยวณฺณนา

[483-484] อถ ภควา อยํ อุปาสโก มยิ ปฏิพาหนฺเตปิ ปุนปฺปุนํ ยาจติเยวฯ ‘‘หนฺทสฺส ปาฏิหาริยกรเณ อาทีนวํ ทสฺเสมี’’ติ จินฺเตตฺวา ‘‘ตีณิ โข’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ อมาหํ ภิกฺขุนฺติ อมุํ อหํ ภิกฺขุํฯ คนฺธารีติ คนฺธาเรน นาม อิสินา กตา, คนฺธารรฏฺเฐ วา อุปฺปนฺนา วิชฺชาฯ ตตฺถ กิร พหู อิสโย วสิํสุ, เตสุ เอเกน กตา วิชฺชาติ อธิปฺปาโยฯ อฏฺฏียามีติ อฏฺโฏ ปีฬิโต วิย โหมิฯ หรายามีติ ลชฺชามิฯ ชิคุจฺฉามีติ คูถํ ทิสฺวา วิย ชิคุจฺฉํ อุปฺปาเทมิฯ

อาเทสนาปาฏิหาริยวณฺณนา

[485] ปรสตฺตานนฺติ อญฺเญสํ สตฺตานํฯ ทุติยํ ตสฺเสว เววจนํฯ อาทิสตีติ กเถติฯ เจตสิกนฺติ โสมนสฺสโทมนสฺสํ อธิปฺเปตํฯ เอวมฺปิ เต มโนติ เอวํ ตว มโน โสมนสฺสิโต วา โทมนสฺสิโต วา กามวิตกฺกาทิสมฺปยุตฺโต วาฯ ทุติยํ ตสฺเสว เววจนํฯ อิติปิ เต จิตฺตนฺติ อิติ ตว จิตฺตํ, อิทญฺจิทญฺจ อตฺถํ จินฺตยมานํ ปวตฺตตีติ อตฺโถฯ มณิกา นาม วิชฺชาติ จินฺตามณีติ เอวํ ลทฺธนามา โลเก เอกา วิชฺชา อตฺถิฯ ตาย ปเรสํ จิตฺตํ ชานาตีติ ทีเปติฯ

อนุสาสนีปาฏิหาริยวณฺณนา

[486] เอวํ วิตกฺเกถาติ เนกฺขมฺมวิตกฺกาทโย เอวํ ปวตฺเตนฺตา วิตกฺเกถฯ มา เอวํ วิตกฺกยิตฺถาติ เอวํ กามวิตกฺกาทโย ปวตฺเตนฺตา มา วิตกฺกยิตฺถฯ เอวํ มนสิ กโรถาติ เอวํ อนิจฺจสญฺญเมว, ทุกฺขสญฺญาทีสุ วา อญฺญตรํ มนสิ กโรถฯ มา เอวนฺติ ‘‘นิจฺจ’’นฺติอาทินา นเยน มา มนสิ กริตฺถฯ อิทนฺติ อิทํ ปญฺจกามคุณิกราคํ ปชหถฯ อิทํ อุปสมฺปชฺชาติ อิทํ จตุมคฺคผลปฺปเภทํ โลกุตฺตรธมฺมเมว อุปสมฺปชฺช ปาปุณิตฺวา นิปฺผาเทตฺวา วิหรถฯ อิติ ภควา อิทฺธิวิธํ อิทฺธิปาฏิหาริยนฺติ ทสฺเสติ, ปรสฺส จิตฺตํ ญตฺวา กถนํ อาเทสนาปาฏิหาริยนฺติฯ สาวกานญฺจ พุทฺธานญฺจ สตตํ ธมฺมเทสนา อนุสาสนีปาฏิหาริยนฺติฯ

ตตฺถ อิทฺธิปาฏิหาริเยน อนุสาสนีปาฏิหาริยํ มหาโมคฺคลฺลานสฺส อาจิณฺณํ, อาเทสนาปาฏิหาริเยน อนุสาสนีปาฏิหาริยํ ธมฺมเสนาปติสฺสฯ