เมนู

ยกฺขทาสิโย กิร สพฺพรตฺติํ เทวตูปหารํ กุรุมานา นจฺจิตฺวา คายิตฺวา อรุโณทเย เอกํ สุราปาติํ ปิวิตฺวา ปริวตฺติตฺวา สุปิตฺวา ทิวา วุฏฺฐหนฺติฯ ตํ ทิสฺวา โส ทิฏฺฐิคติโก – ‘‘สุตฺตกาเล นิโรธํ สมาปนฺนา, ปพุทฺธกาเล นิโรธา วุฏฺฐิตา’’ติ มญฺญมาโน เอวมาหฯ

อยํ ปน โปฏฺฐปาโท ปริพฺพาชโก ปณฺฑิตชาติโกฯ เตนสฺส ตํ กถํ สุตฺวา วิปฺปฏิสาโร อุปฺปชฺชิฯ ‘‘อิเมสํ กถา เอฬมูคกถา วิย จตฺตาโร หิ นิโรเธ เอเต ปญฺญเปนฺติ, อิมินา จ นิโรเธน นาม เอเกน ภวิตพฺพํ, น พหุนาฯ เตนาปิ เอเกน อญฺเญเนว ภวิตพฺพํ, โส ปน อญฺเญน ญาตุํ น สกฺกา อญฺญตฺร สพฺพญฺญุนาฯ สเจ ภควา อิธ อภวิสฺส ‘อยํ นิโรโธ อยํ น นิโรโธ’ติ ทีปสหสฺสํ วิย อุชฺชาเลตฺวา อชฺชเมว ปากฏํ อกริสฺสา’’ติ ทสพลญฺเญว อนุสฺสริฯ ตสฺมา ‘‘ตสฺส มยฺหํ ภนฺเต’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ อโห นูนาติ อนุสฺสรณตฺเถ นิปาตทฺวยํ, เตน ตสฺส ภควนฺตํ อนุสฺสรนฺตสฺส เอตทโหสิ ‘‘อโห นูน ภควา อโห นูน สุคโต’’ติฯ โย อิเมสนฺติ โย เอเตสํ นิโรธธมฺมานํ สุกุสโล นิปุโณ เฉโก, โส ภควา อโห นูน กเถยฺย, สุคโต อโห นูน กเถยฺยาติ อยเมตฺถ อธิปฺปาโยฯ ปกตญฺญูติ จิณฺณวสิตาย ปกติํ สภาวํ ชานาตีติ ปกตญฺญูฯ กถํ นุ โขติ อิทํ ปริพฺพาชโก ‘‘มยํ ภควา น ชานาม, ตุมฺเห ชานาถ, กเถถ โน’’ติ อายาจนฺโต วทติฯ อถ ภควา กเถนฺโต ‘‘ตตฺร โปฏฺฐปาทา’’ติอาทิมาหฯ

อเหตุกสญฺญุปฺปาทนิโรธกถาวณฺณนา

[412] ตตฺถ ตตฺราติ เตสุ สมณพฺราหฺมเณสุฯ อาทิโตว เตสํ อปรทฺธนฺติ เตสํ อาทิมฺหิเยว วิรทฺธํ, ฆรมชฺเฌเยว ปกฺขลิตาติ ทีเปติฯ สเหตู สปฺปจฺจยาติ เอตฺถ เหตุปิ ปจฺจโยปิ การณสฺเสว นามํ, สการณาติ อตฺโถฯ ตํ ปน การณํ ทสฺเสนฺโต ‘‘สิกฺขา เอกา’’ติ อาหฯ ตตฺถ สิกฺขา เอกา สญฺญา อุปฺปชฺชนฺตีติ สิกฺขาย เอกจฺจา สญฺญา ชายนฺตีติ อตฺโถฯ

[413] กา จ สิกฺขาติ ภควา อโวจาติ กตมา จ สา สิกฺขาติ ภควา วิตฺถาเรตุกมฺยตาปุจฺฉาวเสน อโวจฯ อถ ยสฺมา อธิสีลสิกฺขา อธิจิตฺตสิกฺขา อธิปญฺญาสิกฺขาติ ติสฺโส สิกฺขา โหนฺติฯ ตสฺมา ตา ทสฺเสนฺโต ภควา สญฺญาย สเหตุกํ อุปฺปาทนิโรธํ ทีเปตุํ พุทฺธุปฺปาทโต ปภุติ ตนฺติธมฺมํ ฐเปนฺโต ‘‘อิธ โปฏฺฐปาท, ตถาคโต โลเก’’ติอาทิมาหฯ