เมนู

โสณทณฺฑอุปาสกตฺตปฏิเวทนากถา

[319-322] สฺวาตนายาติ ปทสฺส อตฺโถ อชฺชตนายาติ เอตฺถ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ เตน มํ สา ปริสา ปริภเวยฺยาติ เตน ตุมฺเห ทูรโตว ทิสฺวา อาสนา วุฏฺฐิตการเณน มํ สา ปริสา – ‘‘อยํ โสณทณฺโฑ ปจฺฉิมวเย ฐิโต มหลฺลโก, โคตโม ปน ทหโร ยุวา นตฺตาปิสฺส นปฺปโหติ, โส นาม อตฺตโน นตฺตุมตฺตภาวมฺปิ อปฺปตฺตสฺส อาสนา วุฏฺฐาตี’’ติ ปริภเวยฺยฯ อาสนา เม ตํ ภวํ โคตโม ปจฺจุฏฺฐานนฺติ มม อคารเวน อวุฏฺฐานํ นาม นตฺถิ, โภคนาสนภเยน ปน น วุฏฺฐหิสฺสามิ, ตํ ตุมฺเห หิ เจว มยา จ ญาตุํ วฏฺฏติฯ ตสฺมา อาสนา เม เอตํ ภวํ โคตโม ปจฺจุฏฺฐานํ ธาเรตูติ, อิมินา กิร สทิโส กุหโก ทุลฺลโภ, ภควติ ปนสฺส อคารวํ นาม นตฺถิ, ตสฺมา โภคนาสนภยา กุหนวเสน เอวํ วทติฯ ปรปเทสุปิ เอเสว นโยฯ ธมฺมิยา กถายาติอาทีสุ ตงฺขณานุรูปาย ธมฺมิยา กถาย ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกํ อตฺถํ สนฺทสฺเสตฺวา กุสเล ธมฺเม สมาทเปตฺวา คณฺหาเปตฺวาฯ ตตฺถ นํ สมุตฺเตเชตฺวา สอุสฺสาหํ กตฺวา ตาย จ สอุสฺสาหตาย อญฺเญหิ จ วิชฺชมานคุเณหิ สมฺปหํเสตฺวา ธมฺมรตนวสฺสํ วสฺสิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิฯ พฺราหฺมโณ ปน อตฺตโน กุหกตาย เอวมฺปิ ภควติ ธมฺมวสฺสํ วสฺสิเต วิเสสํ นิพฺพตฺเตตุํ นาสกฺขิฯ เกวลมสฺส อายติํ นิพฺพานตฺถาย วาสนาภาคิยาย จ สพฺพา ปุริมปจฺฉิมกถา อโหสีติฯ

อิติ สุมงฺคลวิลาสินิยา ทีฆนิกายฏฺฐกถายํ

โสณทณฺฑสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. กูฏทนฺตสุตฺตวณฺณนา

[323] เอวํ เม สุตํ…เป.… มคเธสูติ กูฏทนฺตสุตฺตํฯ ตตฺรายํ อปุพฺพปทวณฺณนาฯ มคเธสูติ มคธา นาม ชานปทิโน ราชกุมารา, เตสํ นิวาโส เอโกปิ ชนปโท รูฬฺหีสทฺเทน มคธาติ วุจฺจติ, ตสฺมิํ มคเธสุ ชนปเทฯ อิโต ปรํ ปุริมสุตฺตทฺวเย วุตฺตนยเมวฯ อมฺพลฏฺฐิกา พฺรหฺมชาเล วุตฺตสทิสาวฯ กูฏทนฺโตติ ตสฺส พฺราหฺมณสฺส นามํฯ อุปกฺขโฏติ สชฺชิโตฯ วจฺฉตรสตานีติ วจฺฉสตานิฯ อุรพฺภาติ ตรุณเมณฺฑกา วุจฺจนฺติฯ เอเต ตาว ปาฬิยํ อาคตาเยวฯ ปาฬิยํ ปน อนาคตานมฺปิ อเนเกสํ มิคปกฺขีนํ สตฺตสตฺตสตานิ สมฺปิณฺฑิตาเนวาติ เวทิตพฺพานิฯ สพฺพสตฺตสติกยาคํ กิเรส ยชิตุกาโม โหติฯ ถูณูปนีตานีติ พนฺธิตฺวา ฐปนตฺถาย ยูปสงฺขาตํ ถูณํ อุปนีตานิฯ

[328] ติวิธนฺติ เอตฺถ วิธา วุจฺจติ ฐปนา, ติฏฺฐปนนฺติ อตฺโถฯ โสฬสปริกฺขารนฺติ โสฬสปริวารํฯ

[330-336] ปฏิวสนฺตีติ ยญฺญานุภวนตฺถาย ปฏิวสนฺติฯ ภูตปุพฺพนฺติ อิทํ ภควา ปถวีคตํ นิธิํ อุทฺธริตฺวา ปุรโต ราสิํ กโรนฺโต วิย ภวปฏิจฺฉนฺนํ ปุพฺพจริตํ ทสฺเสนฺโต อาหฯ มหาวิชิโตติ โส กิร สาครปริยนฺตํ มหนฺตํ ปถวีมณฺฑลํ วิชินิ, อิติ มหนฺตํ วิชิตมสฺสาติ มหาวิชิโต ตฺเวว สงฺขฺยํ อคมาสิฯ อฑฺโฒติอาทีสุ โย โกจิ อตฺตโน สนฺตเกน วิภเวน อฑฺโฒ โหติ, อยํ ปน น เกวลํ อฑฺโฒเยว, มหทฺธโน มหตา อปริมาณสงฺเขฺยน ธเนน สมนฺนาคโตฯ ปญฺจกามคุณวเสน มหนฺตา อุฬารา โภคา อสฺสาติ มหาโภโคฯ ปิณฺฑปิณฺฑวเสน เจว สุวณฺณมาสกรชตมาสกาทิวเสน จ ชาตรูปรชตสฺส ปหูตตาย ปหูตชาตรูปรชโต, อเนกโกฏิสงฺเขฺยน ชาตรูปรชเตน สมนฺนาคโตติ อตฺโถฯ วิตฺตีติ ตุฏฺฐิ, วิตฺติยา อุปกรณํ วิตฺตูปกรณํ ตุฏฺฐิการณนฺติ อตฺโถฯ ปหูตํ นานาวิธาลงฺการสุวณฺณรชตภาชนาทิเภทํ วิตฺตูปกรณมสฺสาติ ปหูตวิตฺตูปกรโณฯ