เมนู

[286] อิทานิ ยสฺมา เต โปราณา ทส พฺราหฺมณา นิรามคนฺธา อนิตฺถิคนฺธา รโชชลฺลธรา พฺรหฺมจาริโน อรญฺญายตเน ปพฺพตปาเทสุ วนมูลผลาหารา วสิํสุฯ ยทา กตฺถจิ คนฺตุกามา โหนฺติ, อิทฺธิยา อากาเสเนว คจฺฉนฺติ, นตฺถิ เตสํ ยาเนน กิจฺจํฯ สพฺพทิสาสุ จ เนสํ เมตฺตาทิพฺรหฺมวิหารภาวนาว อารกฺขา โหติ, นตฺถิ เตสํ ปาการปุริสคุตฺตีหิ อตฺโถฯ อิมินา จ อมฺพฏฺเฐน สุตปุพฺพา เตสํ ปฏิปตฺติ; ตสฺมา อิมสฺส สาจริยกสฺส เตสํ ปฏิปตฺติโต อารกภาวํ ทสฺเสตุํ – ‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, อมฺพฏฺฐา’’ติอาทิมาหฯ

ตตฺถ วิจิตกาฬกนฺติ วิจินิตฺวา อปนีตกาฬกํฯ เวฐกนตปสฺสาหีติ ทุสฺสปฏฺฏทุสฺสเวณิ อาทีหิ เวฐเกหิ นมิตผาสุกาหิฯ กุตฺตวาเลหีติ โสภากรณตฺถํ กปฺเปตุํ, ยุตฺตฏฺฐาเนสุ กปฺปิตวาเลหิฯ เอตฺถ จ วฬวานํเยว วาลา กปฺปิตา, น รถานํ, วฬวปยุตฺตตฺตา ปน รถาปิ ‘‘กุตฺตวาลา’’ติ วุตฺตาฯ อุกฺกิณฺณปริขาสูติ ขตปริขาสุฯ โอกฺขิตฺตปลิฆาสูติ ฐปิตปลิฆาสุฯ นครูปการิกาสูติ เอตฺถ อุปการิกาติ ปเรสํ อาโรหนิวารณตฺถํ สมนฺตา นครํ ปาการสฺส อโธภาเค กตสุธากมฺมํ วุจฺจติฯ อิธ ปน ตาหิ อุปการิกาหิ ยุตฺตานิ นคราเนว ‘‘นครูปการิกาโย’’ติ อธิปฺเปตานิฯ รกฺขาเปนฺตีติ ตาทิเสสุ นคเรสุ วสนฺตาปิ อตฺตานํ รกฺขาเปนฺติฯ กงฺขาติ ‘‘สพฺพญฺญู, น สพฺพญฺญู’’ติ เอวํ สํสโยฯ วิมตีติ ตสฺเสว เววจนํ, วิรูปา มติ, วินิจฺฉินิตุํ อสมตฺถาติ อตฺโถฯ อิทํ ภควา ‘‘อมฺพฏฺฐสฺส อิมินา อตฺตภาเวน มคฺคปาตุภาโว นตฺถิ, เกวลํ ทิวโส วีติวตฺตติ, อยํ โข ปน ลกฺขณปริเยสนตฺถํ อาคโต, ตมฺปิ กิจฺจํ นสฺสรติฯ หนฺทสฺส สติชนนตฺถํ นยํ เทมี’’ติ อาหฯ

ทฺเวลกฺขณทสฺสนวณฺณนา

[287] เอวํ วตฺวา ปน ยสฺมา พุทฺธานํ นิสินฺนานํ วา นิปนฺนานํ วา โกจิ ลกฺขณํ ปริเยสิตุํ น สกฺโกติ, ฐิตานํ ปน จงฺกมนฺตานํ วา สกฺโกติฯ อาจิณฺณญฺเจตํ พุทฺธานํ ลกฺขณปริเยสนตฺถํ อาคตภาวํ ญตฺวา อุฏฺฐายาสนา จงฺกมาธิฏฺฐานํ นาม, เตน ภควา อุฏฺฐายาสนา พหิ นิกฺขนฺโตฯ ตสฺมา อถ โข ภควาติอาทิ วุตฺตํฯ