ปฐมสนฺทิฏฺฐิกสามญฺญผลวณฺณนา

[182] โสหํ , ภนฺเตติ โส อหํ ภนฺเต, วาลุกํ ปีเฬตฺวา เตลํ อลภมาโน วิย ติตฺถิยวาเทสุ สารํ อลภนฺโต ภควนฺตํ ปุจฺฉามีติ อตฺโถฯ

[183] ยถา เต ขเมยฺยาติ ยถา เต รุจฺเจยฺยฯ ทาโสติ อนฺโตชาตธนกฺกีตกรมรานีตสามํทาสพฺโยปคตานํ อญฺญตโรฯ กมฺมกาโรติ อนลโส กมฺมกรณสีโลเยวฯ ทูรโต ทิสฺวา ปฐมเมว อุฏฺฐหตีติ ปุพฺพุฏฺฐายีฯ เอวํ อุฏฺฐิโต สามิโน อาสนํ ปญฺญเปตฺวา ปาทโธวนาทิกตฺตพฺพกิจฺจํ กตฺวา ปจฺฉา นิปตติ นิสีทตีติ ปจฺฉานิปาตีฯ สามิกมฺหิ วา สยนโต อวุฏฺฐิเต ปุพฺเพเยว วุฏฺฐาตีติ ปุพฺพุฏฺฐายีฯ ปจฺจูสกาลโต ปฏฺฐาย ยาว สามิโน รตฺติํ นิทฺโทกฺกมนํ, ตาว สพฺพกิจฺจานิ กตฺวา ปจฺฉา นิปตติ, เสยฺยํ กปฺเปตีติ ปจฺฉานิปาตีฯ กิํ กโรมิ, กิํ กโรมีติ เอวํ กิํการเมว ปฏิสุณนฺโต วิจรตีติ กิํ การปฏิสฺสาวีฯ มนาปเมว กิริยํ กโรตีติ มนาปจารีฯ ปิยเมว วทตีติ ปิยวาทีฯ สามิโน ตุฏฺฐปหฏฺฐํ มุขํ อุลฺโลกยมาโน วิจรตีติ มุขุลฺโลกโกฯ

เทโว มญฺเญติ เทโว วิยฯ โส วตสฺสาหํ ปุญฺญานิ กเรยฺยนฺติ โส วต อหํ เอวรูโป อสฺสํ, ยทิ ปุญฺญานิ กเรยฺยนฺติ อตฺโถฯ ‘‘โส วตสฺส’สฺส’’นฺติปิ ปาโฐ, อยเมวตฺโถฯ ยํนูนาหนฺติ สเจ ทานํ ทสฺสามิ, ยํ ราชา เอกทิวสํ เทติ, ตโต สตภาคมฺปิ ยาวชีวํ น สกฺขิสฺสามิ ทาตุนฺติ ปพฺพชฺชายํ อุสฺสาหํ กตฺวา เอวํ จินฺตนภาวํ ทสฺเสติฯ

กาเยน สํวุโตติ กาเยน ปิหิโต หุตฺวา อกุสลสฺส ปเวสนทฺวารํ ถเกตฺวาติ อตฺโถฯ เอเสว นโย เสสปททฺวเยปิฯ ฆาสจฺฉาทนปรมตายาติ ฆาสจฺฉาทเนน ปรมตาย อุตฺตมตาย, เอตทตฺถมฺปิ อเนสนํ ปหาย อคฺคสลฺเลเขน สนฺตุฏฺโฐติ อตฺโถฯ