เมนู

ปกุธกจฺจายนวาทวณฺณนา

[173-175] ปกุธวาเท อกฏาติ อกตาฯ อกฏวิธาติ อกตวิธานาฯ เอวํ กโรหีติ เกนจิ การาปิตาปิ น โหนฺตีติ อตฺโถฯ อนิมฺมิตาติ อิทฺธิยาปิ น นิมฺมิตาฯ อนิมฺมาตาติ อนิมฺมาปิตา, เกจิ อนิมฺมาเปตพฺพาติ ปทํ วทนฺติ, ตํ เนว ปาฬิยํ, น อฏฺฐกถายํ ทิสฺสติฯ วญฺฌาทิปทตฺตยํ วุตฺตตฺถเมวฯ น อิญฺชนฺตีติ เอสิกตฺถมฺโภ วิย ฐิตตฺตา น จลนฺติฯ น วิปริณมนฺตีติ ปกติํ น ชหนฺติฯ น อญฺญมญฺญํ พฺยาพาเธนฺตีติ น อญฺญมญฺญํ อุปหนนฺติฯ นาลนฺติ น สมตฺถาฯ ปถวิกาโยติอาทีสุ ปถวีเยว ปถวิกาโย, ปถวิสมูโห วาฯ ตตฺถาติ เตสุ ชีวสตฺตเมสุ กาเยสุฯ สตฺตนฺนํ ตฺเวว กายานนฺติ ยถา มุคฺคราสิอาทีสุ ปหตํ สตฺถํ มุคฺคาทีนํ อนฺตเรน ปวิสติ, เอวํ สตฺตนฺนํ กายานํ อนฺตเรน ฉิทฺเทน วิวเรน สตฺถํ ปวิสติฯ ตตฺถ อหํ อิมํ ชีวิตา โวโรเปมีติ เกวลํ สญฺญามตฺตเมว โหตีติ ทสฺเสติฯ

นิคณฺฐนาฏปุตฺตวาทวณฺณนา

[176-178] นาฏปุตฺตวาเท จาตุยามสํวรสํวุโตติ จตุโกฏฺฐาเสน สํวเรน สํวุโตฯ สพฺพวาริวาริโต จาติ วาริตสพฺพอุทโก ปฏิกฺขิตฺตสพฺพสีโตทโกติ อตฺโถฯ โส กิร สีโตทเก สตฺตสญฺญี โหติ, ตสฺมา น ตํ วฬญฺเชติฯ สพฺพวาริยุตฺโตติ สพฺเพน ปาปวารเณน ยุตฺโตฯ สพฺพวาริธุโตติ สพฺเพน ปาปวารเณน ธุตปาโปฯ สพฺพวาริผุโฏติ สพฺเพน ปาปวารเณน ผุฏฺโฐฯ คตตฺโตติ โกฏิปฺปตฺตจิตฺโตฯ ยตตฺโตติ สํยตจิตฺโตฯ ฐิตตฺโตติ สุปฺปติฏฺฐิตจิตฺโตฯ เอตสฺส วาเท กิญฺจิ สาสนานุโลมมฺปิ อตฺถิ, อสุทฺธลทฺธิตาย ปน สพฺพา ทิฏฺฐิเยว ชาตาฯ

สญฺจยเพลฏฺฐปุตฺตวาทวณฺณนา

[179-181] สญฺจยวาโท อมราวิกฺเขเป วุตฺตนโย เอวฯ

ปฐมสนฺทิฏฺฐิกสามญฺญผลวณฺณนา

[182] โสหํ , ภนฺเตติ โส อหํ ภนฺเต, วาลุกํ ปีเฬตฺวา เตลํ อลภมาโน วิย ติตฺถิยวาเทสุ สารํ อลภนฺโต ภควนฺตํ ปุจฺฉามีติ อตฺโถฯ

[183] ยถา เต ขเมยฺยาติ ยถา เต รุจฺเจยฺยฯ ทาโสติ อนฺโตชาตธนกฺกีตกรมรานีตสามํทาสพฺโยปคตานํ อญฺญตโรฯ กมฺมกาโรติ อนลโส กมฺมกรณสีโลเยวฯ ทูรโต ทิสฺวา ปฐมเมว อุฏฺฐหตีติ ปุพฺพุฏฺฐายีฯ เอวํ อุฏฺฐิโต สามิโน อาสนํ ปญฺญเปตฺวา ปาทโธวนาทิกตฺตพฺพกิจฺจํ กตฺวา ปจฺฉา นิปตติ นิสีทตีติ ปจฺฉานิปาตีฯ สามิกมฺหิ วา สยนโต อวุฏฺฐิเต ปุพฺเพเยว วุฏฺฐาตีติ ปุพฺพุฏฺฐายีฯ ปจฺจูสกาลโต ปฏฺฐาย ยาว สามิโน รตฺติํ นิทฺโทกฺกมนํ, ตาว สพฺพกิจฺจานิ กตฺวา ปจฺฉา นิปตติ, เสยฺยํ กปฺเปตีติ ปจฺฉานิปาตีฯ กิํ กโรมิ, กิํ กโรมีติ เอวํ กิํการเมว ปฏิสุณนฺโต วิจรตีติ กิํ การปฏิสฺสาวีฯ มนาปเมว กิริยํ กโรตีติ มนาปจารีฯ ปิยเมว วทตีติ ปิยวาทีฯ สามิโน ตุฏฺฐปหฏฺฐํ มุขํ อุลฺโลกยมาโน วิจรตีติ มุขุลฺโลกโกฯ

เทโว มญฺเญติ เทโว วิยฯ โส วตสฺสาหํ ปุญฺญานิ กเรยฺยนฺติ โส วต อหํ เอวรูโป อสฺสํ, ยทิ ปุญฺญานิ กเรยฺยนฺติ อตฺโถฯ ‘‘โส วตสฺส’สฺส’’นฺติปิ ปาโฐ, อยเมวตฺโถฯ ยํนูนาหนฺติ สเจ ทานํ ทสฺสามิ, ยํ ราชา เอกทิวสํ เทติ, ตโต สตภาคมฺปิ ยาวชีวํ น สกฺขิสฺสามิ ทาตุนฺติ ปพฺพชฺชายํ อุสฺสาหํ กตฺวา เอวํ จินฺตนภาวํ ทสฺเสติฯ

กาเยน สํวุโตติ กาเยน ปิหิโต หุตฺวา อกุสลสฺส ปเวสนทฺวารํ ถเกตฺวาติ อตฺโถฯ เอเสว นโย เสสปททฺวเยปิฯ ฆาสจฺฉาทนปรมตายาติ ฆาสจฺฉาทเนน ปรมตาย อุตฺตมตาย, เอตทตฺถมฺปิ อเนสนํ ปหาย อคฺคสลฺเลเขน สนฺตุฏฺโฐติ อตฺโถฯ