อาปตฺติสมุฏฺฐานวณฺณนา

[470] อจิตฺตโก อาปชฺชตีติอาทีสุ สหเสยฺยาทิปณฺณตฺติวชฺชํ อสญฺจิจฺจ อาปชฺชนฺโต อจิตฺตโก อาปชฺชติ, เทเสนฺโต สจิตฺตโก วุฏฺฐาติฯ ยํกิญฺจิ สญฺจิจฺจ อาปชฺชนฺโต สจิตฺตโก อาปชฺชติ, ติณวตฺถารเกน วุฏฺฐหนฺโต อจิตฺตโก วุฏฺฐาติฯ ปุพฺเพ วุตฺตเมว ติณวตฺถารเกน วุฏฺฐหนฺโต อจิตฺตโก อาปชฺชติ, อจิตฺตโก วุฏฺฐาติฯ อิตรํ เทเสนฺโต สจิตฺตโก อาปชฺชติ, สจิตฺตโก วุฏฺฐาติฯ ‘‘ธมฺมทานํ กโรมี’’ติ ปทโสธมฺมาทีนิ กโรนฺโต กุสลจิตฺโต อาปชฺชติ, ‘‘พุทฺธานํ อนุสาสนิํ กโรมี’’ติ อุทคฺคจิตฺโต เทเสนฺโต กุสลจิตฺโต วุฏฺฐาติฯ โทมนสฺสิโก หุตฺวา เทเสนฺโต อกุสลจิตฺโต วุฏฺฐาติ, ติณวตฺถารเกน นิทฺทาคโตว วุฏฺฐหนฺโต อพฺยากตจิตฺโต วุฏฺฐาติฯ ภิํสาปนาทีนิ กตฺวา ‘‘พุทฺธานํ สาสนํ กโรมี’’ติ โสมนสฺสิโก เทเสนฺโต อกุสลจิตฺโต อาปชฺชติ, กุสลจิตฺโต วุฏฺฐาติฯ โทมนสฺสิโกว เทเสนฺโต อกุสลจิตฺโต วุฏฺฐาติ, วุตฺตนเยเนว ติณวตฺถารเกน วุฏฺฐหนฺโต อพฺยากตจิตฺโต วุฏฺฐาติฯ นิทฺโทกฺกนฺตสมเย สหคารเสยฺยํ อาปชฺชนฺโต อพฺยากตจิตฺโต อาปชฺชติ, วุตฺตนเยเนว ปเนตฺถ ‘‘กุสลจิตฺโต วุฏฺฐาตี’’ติอาทิ เวทิตพฺพํฯ

ปฐมํ ปาราชิกํ กติหิ สมุฏฺฐาเนหีติอาทิ ปุพฺเพ วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานเมวฯ

[473] จตฺตาโร ปาราชิกา กติหิ สมุฏฺฐาเนหีติอาทีสุ อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉทโต ยํ ยํ สมุฏฺฐานํ ยสฺส ยสฺส ลพฺภติ, ตํ สพฺพํ วุตฺตเมว โหติฯ

อาปตฺติสมุฏฺฐานวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ