ปุเรชาตปจฺจเย ปเนส อุทฺทิฏฺฐธมฺเมสุ เอกธมฺมมฺปิ น ลภติ, อญฺญทตฺถุ ปุพฺพกรณสฺส สยํ ปุเรชาตปจฺจโย โหติ, ปโยเค สติ ปุพฺพกรณสฺส นิปฺผชฺชนโต ฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘ปโยโค ปุพฺพกรณสฺส ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย’’ติฯ ปจฺฉาชาตปจฺจยํ ปน ลภติ, เตน วุตฺตํ – ‘‘ปุพฺพกรณํ ปโยคสฺส ปจฺฉาชาตปจฺจเยน ปจฺจโย’’ติฯ ปจฺฉา อุปฺปชฺชนกสฺส หิ ปุพฺพกรณสฺส อตฺถาย โส ปโยโค กยิรติฯ สหชาตปจฺจยํ ปน มาติกาปลิโพธานิสํสสงฺขาเต ปนฺนรส ธมฺเม ฐเปตฺวา อญฺโญ ปโยคาทีสุ เอโกปิ ธมฺโม น ลภติ, เต เอว หิ ปนฺนรส ธมฺมา สห กถินตฺถาเรน เอกโต นิปฺผชฺชนฺตีติ อญฺญมญฺญํ สหชาตปจฺจยา โหนฺติฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘ปนฺนรส ธมฺมา สหชาตปจฺจเยน ปจฺจโย’’ติฯ เอเตนุปาเยน สพฺพปทวิสฺสชฺชนานิ เวทิตพฺพานิฯ

ปุพฺพกรณนิทานาทิวิภาควณฺณนา

[405] ปุพฺพกรณํ กิํนิทานนฺติอาทิปุจฺฉาวิสฺสชฺชนํ อุตฺตานเมวฯ

[406-7] ‘‘ปโยโค กิํนิทาโน’’ติอาทีสุ ปุจฺฉาทฺวยวิสฺสชฺชเนสุ เหตุนิทาโน ปจฺจยนิทาโนติ เอตฺถ ฉ จีวรานิ เหตุ เจว ปจฺจโย จาติ เวทิตพฺพานิฯ ปุพฺพปโยคาทีนญฺหิ สพฺเพสํ ตานิเยว เหตุ, ตานิ ปจฺจโยฯ น หิ ฉพฺพิเธ จีวเร อสติ ปโยโค อตฺถิ, น ปุพฺพกรณาทีนิ, ตสฺมา ‘‘ปโยโค เหตุนิทาโน’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

[408] สงฺคหวาเร – วจีเภเทนาติ ‘‘อิมาย สงฺฆาฏิยา, อิมินา อุตฺตราสงฺเคน, อิมินา อนฺตรวาสเกน กถินํ อตฺถรามี’’ติ เอเตน วจีเภเทนฯ กติมูลาทิปุจฺฉาวิสฺสชฺชเน – กิริยา มชฺเฌติ ปจฺจุทฺธาโร เจว อธิฏฺฐานญฺจฯ

[411] วตฺถุวิปนฺนํ โหตีติ อกปฺปิยทุสฺสํ โหติฯ กาลวิปนฺนํ นาม อชฺช ทายเกหิ ทินฺนํ สฺเว สงฺโฆ กถินตฺถารกสฺส เทติฯ กรณวิปนฺนํ นาม ตทเหว ฉินฺทิตฺวา อกตํฯ

กถินาทิชานิตพฺพวิภาควณฺณนา

[412] กถินํ ชานิตพฺพนฺติอาทิปุจฺฉาย วิสฺสชฺชเน – เตสญฺเญว ธมฺมานนฺติ เยสุ รูปาทิธมฺเมสุ สติ กถินํ นาม โหติ, เตสํ สโมธานํ มิสฺสีภาโวฯ นามํ นามกมฺมนฺติอาทินา ปน ‘‘กถิน’’นฺติ อิทํ พหูสุ ธมฺเมสุ นามมตฺตํ, น ปรมตฺถโต เอโก ธมฺโม อตฺถีติ ทสฺเสติฯ

จตุวีสติยา อากาเรหีติ ‘‘น อุลฺลิขิตมตฺเตนา’’ติอาทีหิ ปุพฺเพ วุตฺตการเณหิฯ สตฺตรสหิ อากาเรหีติ ‘‘อหเตน อตฺถตํ โหติ กถิน’’นฺติอาทีหิ ปุพฺเพ วุตฺตการเณหิฯ นิมิตฺตกมฺมาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ สพฺพํ กถินกฺขนฺธกวณฺณนายํ วุตฺตํฯ

[416] เอกุปฺปาทา เอกนิโรธาติ อุปฺปชฺชมานาปิ เอกโต อุปฺปชฺชนฺติ, นิรุชฺฌมานาปิ เอกโต นิรุชฺฌนฺติฯ เอกุปฺปาทา นานานิโรธาติ อุปฺปชฺชมานา เอกโต อุปฺปชฺชนฺติ, นิรุชฺฌมานา นานา นิรุชฺฌนฺติฯ กิํ วุตฺตํ โหติ ? สพฺเพปิ อตฺถาเรน สทฺธิํ เอกโต อุปฺปชฺชนฺติ, อตฺถาเร หิ สติ อุทฺธาโร นามฯ นิรุชฺฌมานา ปเนตฺถ ปุริมา ทฺเว อตฺถาเรน สทฺธิํ เอกโต นิรุชฺฌนฺติ, อุทฺธารภาวํ ปาปุณนฺติฯ อตฺถารสฺส หิ นิโรโธ เอเตสญฺจ อุทฺธารภาโว เอกกฺขเณ โหติ, อิตเร นานา นิรุชฺฌนฺติฯ เตสุ อุทฺธารภาวํ ปตฺเตสุปิ อตฺถาโร ติฏฺฐติเยวฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย

กถินเภทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปญฺญตฺติวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ