เมนู

ยสฺมา ปน กทลิกฺขนฺเธ ปตฺตวฏฺฏีนํ วิย น สกฺกา เตสํ วินิพฺภุชิตฺวา นานากรณํ ทสฺเสตุํ, เตน วุตฺตํ ‘‘น จ ลพฺภา อิเมสํ ธมฺมานํ วินิพฺภุชิตฺวา วินิพฺภุชิตฺวา นานากรณํ ปญฺญาเปตุ’’นฺติฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ

สตฺตสมถนิทานวณฺณนา

[352] กิํนิทาโนติ ปุจฺฉาวิสฺสชฺชเน นิทานํ นิทานมสฺสาติ นิทานนิทาโนฯ ตตฺถ สงฺฆสมฺมุขตา, ธมฺมสมฺมุขตา, วินยสมฺมุขตา, ปุคฺคลสมฺมุขตาติ อิทํ สมฺมุขาวินยสฺส นิทานํฯ สติเวปุลฺลปตฺโต ขีณาสโว ลทฺธุปวาโท สติวินยสฺส นิทานํฯ อุมฺมตฺตโก ภิกฺขุ อมูฬฺหวินยสฺส นิทานํฯ โย จ เทเสติ, ยสฺส จ เทเสติ, อุภินฺนํ สมฺมุขีภาโว ปฏิญฺญาตกรณสฺส นิทานํฯ ภณฺฑนชาตานํ อธิกรณํ วูปสเมตุํ อสกฺกุเณยฺยตา เยภุยฺยสิกาย นิทานํฯ ปาปุสฺสนฺโน ปุคฺคโล ตสฺสปาปิยสิกาย นิทานํฯ ภณฺฑนชาตานํ พหุ อสฺสามณกอชฺฌาจาโร ติณวตฺถารกสฺส นิทานํฯ เหตุปจฺจยวารา วุตฺตนยา เอวฯ

[353] มูลปุจฺฉาย วิสฺสชฺชนํ อุตฺตานเมวฯ สมุฏฺฐานปุจฺฉาย กิญฺจาปิ ‘‘สตฺตนฺนํ สมถานํ กตเม ฉตฺติํส สมุฏฺฐานา’’ติ วุตฺตํ, สมฺมุขาวินยสฺส ปน กมฺมสงฺคหาภาเวน สมุฏฺฐานาภาวโต ฉนฺนํเยว สมถานํ ฉ สมุฏฺฐานานิ วิภตฺตานิฯ ตตฺถ กมฺมสฺส กิริยาติ ญตฺติ เวทิตพฺพาฯ กรณนฺติ ตสฺสาเยว ญตฺติยา ฐเปตพฺพกาเล ฐปนํฯ อุปคมนนฺติ สยํ อุปคมนํ; อตฺตนาเยว ตสฺส กมฺมสฺส กรณนฺติ อตฺโถฯ อชฺฌุปคมนนฺติ อชฺเฌสนุปคมนํ; อญฺญํ สทฺธิวิหาริกาทิกํ ‘‘อิทํ กมฺมํ กโรหี’’ติ อชฺเฌสนนฺติ อตฺโถฯ อธิวาสนาติ ‘‘รุจฺจติ เม เอตํ, กโรตุ สงฺโฆ’’ติ เอวํ อธิวาสนา; ฉนฺททานนฺติ อตฺโถฯ อปฺปฏิกฺโกสนาติ ‘‘น เมตํ ขมติ, มา เอวํ กโรถา’’ติ อปฺปฏิเสธนาฯ อิติ ฉนฺนํ ฉกฺกานํ วเสน ฉตฺติํส สมุฏฺฐานา เวทิตพฺพาฯ

สตฺตสมถนานาตฺถาทิวณฺณนา

[354] นานาตฺถปุจฺฉาวิสฺสชฺชนํ อุตฺตานเมวฯ อธิกรณปุจฺฉาวิสฺสชฺชเน อยํ วิวาโท โน อธิกรณนฺติ อยํ มาตาปุตฺตาทีนํ วิวาโท วิรุทฺธวาทตฺตา วิวาโท นาม โหติ, สมเถหิ ปน อธิกรณียตาย อภาวโต อธิกรณํ น โหติฯ อนุวาทาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

อธิกรณเภทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ