‘‘สาธุ, ภนฺเต, ตุมฺเหสุ นิสินฺเนสุ คณฺหิสฺสามี’’ติ ปฏฺฐเปตฺวา รตฺตินฺทิวํ นิรนฺตรํ ปริยาปุณนฺโต โอสานทิวเส เหฏฺฐามญฺเจ อิตฺถิํ ทิสฺวา ‘‘ภนฺเต, สุตํเยว เม ปุพฺเพ, สจาหํ เอวํ ชาเนยฺยํ, น อีทิสสฺส สนฺติเก ธมฺมํ ปริยาปุเณยฺย’’นฺติ อาหฯ ตสฺส ปน สนฺติเก พหู มหาเถรา อุคฺคณฺหิตฺวา มหานิทฺเทสํ ปติฏฺฐาเปสุํฯ

[586] รูปิเย รูปิยสญฺญีติ เอตฺถ สพฺพมฺปิ ชาตรูปรชตํ รูปิยสงฺคหเมว คตนฺติ เวทิตพฺพํฯ

รูปิเย เวมติโกติ ‘‘สุวณฺณํ นุ โข, ขรปตฺตํ นุ โข’’ติอาทินา นเยน สํสยชาโตฯ

รูปิเย อรูปิยสญฺญีติ สุวณฺณาทีสุ ขรปตฺตาทิสญฺญีฯ อปิจ ปุญฺญกามา ราโชโรธาทโย ภตฺตขชฺชกคนฺธปิณฺฑาทีสุ ปกฺขิปิตฺวา หิรญฺญสุวณฺณํ เทนฺติ, โจฬภิกฺขาย จรนฺตานํ ทสฺสนฺเต พทฺธกหาปณาทีหิเยว สทฺธิํ โจฬกานิ เทนฺติ, ภิกฺขู ภตฺตาทิสญฺญาย วา โจฬกสญฺญาย วา ปฏิคฺคณฺหนฺติ, เอวมฺปิ รูปิเย อรูปิยสญฺญี รูปิยํ คณฺหาตีติ เวทิตพฺโพฯ ปฏิคฺคณฺหนฺเตน ปน ‘‘อิมสฺมิํ เคเห อิทํ ลทฺธ’’นฺติ สลฺลกฺเขตพฺพํฯ เยน หิ อสฺสติยา ทินฺนํ โหติ, โส สติํ ปฏิลภิตฺวา ปุน อาคจฺฉติ, อถสฺส วตฺตพฺพํ – ‘‘ตว โจฬกํ ปสฺสาหี’’ติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวฯ

สมุฏฺฐานาทีสุ ฉสมุฏฺฐานํ, สิยา กิริยํ คหเณน อาปชฺชนโต, สิยา อกิริยํ ปฏิกฺเขปสฺส อกรณโต รูปิยอญฺญวาทกอุปสฺสุติสิกฺขาปทานิ หิ ตีณิ เอกปริจฺเฉทานิ, โนสญฺญาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมวจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

รูปิยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. รูปิยสํโวหารสิกฺขาปทวณฺณนา

[587] เตน สมเยนาติ รูปิยสํโวหารสิกฺขาปทํฯ ตตฺถ นานปฺปการกนฺติ กตากตาทิวเสน อเนกวิธํฯ รูปิยสํโวหารนฺติ ชาตรูปรชตปริวตฺตนํฯ สมาปชฺชนฺตีติ ปฏิคฺคหณสฺเสว ปฏิกฺขิตตฺตา ปฏิคฺคหิตปริวตฺตเน โทสํ อปสฺสนฺตา กโรนฺติฯ