เมนู

3. อนิยตกณฺฑํ

1. ปฐมอนิยตสิกฺขาปทวณฺณนา

[443] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควาติ ปฐมอนิยตสิกฺขาปทํฯ ตตฺถ กาลยุตฺตํ สมุลฺลปนฺโตติ กาลํ สลฺลกฺเขตฺวา ยทา น อญฺโญ โกจิ สมีเปน คจฺฉติ วา อาคจฺฉติ วา ตทา ตทนุรูปํ ‘‘กจฺจิ น อุกฺกณฺฐสิ, น กิลมสิ, น ฉาตาสี’’ติอาทิกํ เคหสฺสิตํ กถํ กเถนฺโตฯ กาลยุตฺตํ ธมฺมํ ภณนฺโตติ กาลํ สลฺลกฺเขตฺวา ยทา อญฺโญ โกจิ สมีเปน คจฺฉติ วา อาคจฺฉติ วา ตทา ตทนุรูปํ ‘‘อุโปสถํ กเรยฺยาสิ, สลากภตฺตํ ทเทยฺยาสี’’ติอาทิกํ ธมฺมกถํ กเถนฺโตฯ

พหู ธีตโร จ ปุตฺตา จ อสฺสาติ พหุปุตฺตาฯ ตสฺสา กิร ทส ปุตฺตา ทส ธีตโร อเหสุํ, พหู นตฺตาโร อสฺสาติ พหุนตฺตาฯ ยเถว หิ ตสฺสา เอวมสฺสา ปุตฺตธีตานมฺปิ วีสติ วีสติ ทารกา อเหสุํ, อิติ สา วีสุตฺตรจตุสตปุตฺตนตฺตปริวารา อโหสิฯ อภิมงฺคลสมฺมตาติ อุตฺตมมงฺคลสมฺมตาฯ ยญฺเญสูติ ทานปฺปทาเนสุฯ ฉเณสูติ อาวาหวิวาหมงฺคลาทีสุ อนฺตรุสฺสเวสุฯ อุสฺสเวสูติ อาสาฬฺหีปวารณนกฺขตฺตาทีสุ มหุสฺสเวสุฯ ปฐมํ โภเชนฺตีติ ‘‘อิเมปิ ทารกา ตยา สมานายุกา นิโรคา โหนฺตู’’ติ อายาจนฺตา ปฐมํเยว โภเชนฺติ, เยปิ สทฺธา โหนฺติ ปสนฺนา, เตปิ ภิกฺขู โภเชตฺวา ตทนนฺตรํ สพฺพปฐมํ ตํเยว โภเชนฺติฯ นาทิยีติ ตสฺสา วจนํ น อาทิยิ, น คณฺหิ, น วา อาทรมกาสีติ อตฺโถฯ

[444-5] อลํกมฺมนิเยติ กมฺมกฺขมํ กมฺมโยคฺคนฺติ กมฺมนิยํ, อลํ ปริยตฺตํ กมฺมนิยภาวายาติ อลํกมฺมนิยํ, ตสฺมิํ อลํกมฺมนิเย, ยตฺถ อชฺฌาจารํ กโรนฺตา สกฺโกนฺติ, ตํ กมฺมํ กาตุํ ตาทิเสติ อตฺโถฯ เตเนวสฺส ปทภาชเน วุตฺตํ – ‘‘สกฺกา โหติ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิตุ’’นฺติ, ยตฺถ เมถุนํ ธมฺมํ สกฺกา โหติ ปฏิเสวิตุนฺติ วุตฺตํ โหติฯ นิสชฺชํ กปฺเปยฺยาติ นิสชฺชํ กเรยฺย, นิสีเทยฺยาติ อตฺโถฯ