สเจปิสฺส โหติ ‘‘อุโปสถาคารญฺจ ภวิสฺสติ, อหญฺจ วสิสฺสามิ ชนฺตาฆรญฺจ โภชนสาลา จ อคฺคิสาลา จ ภวิสฺสติ, อหญฺจ วสิสฺสามี’’ติ การิเตปิ อานาปตฺติเยวฯ มหาปจฺจริยํ ปน ‘‘อนาปตฺตี’’ติ วตฺวา ‘‘อตฺตโน วาสาคารตฺถาย กโรนฺตสฺเสว อาปตฺตี’’ติ วุตฺตํฯ อุมฺมตฺตกสฺส อาทิกมฺมิกานญฺจ อาฬวกานํ ภิกฺขูนํ อนาปตฺติฯ

สมุฏฺฐานาทีสุ ฉสมุฏฺฐานํ กิริยญฺจ กิริยากิริยญฺจ, อิทญฺหิ วตฺถุํ เทสาเปตฺวา ปมาณาติกฺกนฺตํ กโรโต กิริยโต สมุฏฺฐาติ, วตฺถุํ อเทสาเปตฺวา กโรโต กิริยากิริยโต, โนสญฺญาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

กุฏิการสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. วิหารการสิกฺขาปทวณฺณนา

[365] เตน สมเยนาติ วิหารการสิกฺขาปทํฯ ตตฺถ โกสมฺพิยนฺติ เอวํนามเก นคเรฯ โฆสิตาราเมติ โฆสิตสฺส อาราเมฯ โฆสิตนามเกน กิร เสฏฺฐินา โส การิโต, ตสฺมา ‘‘โฆสิตาราโม’’ติ วุจฺจติฯ ฉนฺนสฺสาติ โพธิสตฺตกาเล อุปฏฺฐากฉนฺนสฺสฯ วิหารวตฺถุํ, ภนฺเต, ชานาหีติ วิหารสฺส ปติฏฺฐานฏฺฐานํ, ภนฺเต, ชานาหิฯ เอตฺถ จ วิหาโรติ น สกลวิหาโร, เอโก อาวาโส, เตเนวาห – ‘‘อยฺยสฺส วิหารํ การาเปสฺสามี’’ติฯ

เจติยรุกฺขนฺติ เอตฺถ จิตฺตีกตฏฺเฐน เจติยํ, ปูชารหานํ เทวฏฺฐานานเมตํ อธิวจนํ, ‘‘เจติย’’นฺติ สมฺมตํ รุกฺขํ เจติยรุกฺขํฯ คาเมน ปูชิตํ คามสฺส วา ปูชิตนฺติ คามปูชิตํฯ เอเสว นโย เสสปเทสุปิฯ อปิเจตฺถ ชนปโทติ เอกสฺส รญฺโญ รชฺเช เอเกโก โกฏฺฐาโสฯ รฏฺฐนฺติ สกลรชฺชํ เวทิตพฺพํ, สกลรชฺชมฺปิ หิ กทาจิ กทาจิ ตสฺส รุกฺขสฺส ปูชํ กโรติ, เตน วุตฺตํ ‘‘รฏฺฐปูชิต’’นฺติฯ เอกินฺทฺริยนฺติ กายินฺทฺริยํ สนฺธาย วทนฺติฯ ชีวสญฺญิโนติ สตฺตสญฺญิโนฯ

[366] มหลฺลกนฺติ สสฺสามิกภาเวน สํยาจิกกุฏิโต มหนฺตภาโว เอตสฺส อตฺถีติ มหลฺลโกฯ