เอกภณฺฑวเสน ปน สสฺสามิกํ ทาสํ วา ติรจฺฉานํ วา ยถาวุตฺเตน อภิโยคาทินา นเยน อาทิยติ วา หรติ วา อวหรติ วา อิริยาปถํ วา วิโกเปติ, ฐานา วา จาเวติ, ปริจฺเฉทํ วา อติกฺกาเมติ – อยเมตฺถ เอกภณฺฑวเสน โยชนาฯ

ปญฺจวีสติอวหารกถา

อปิจ อิมานิ ฉ ปทานิ วณฺเณนฺเตน ปญฺจ ปญฺจเก สโมธาเนตฺวา ปญฺจวีสติ อวหารา ทสฺเสตพฺพาฯ เอวํ วณฺณยตา หิ อิทํ อทินฺนาทานปาราชิกํ สุวณฺณิตํ โหติฯ อิมสฺมิญฺจ ฐาเน สพฺพอฏฺฐกถา อากุลา ลุฬิตา ทุวิญฺเญยฺยวินิจฺฉยาฯ ตถา หิ สพฺพอฏฺฐกถาสุ ยานิ ตานิ ปาฬิยํ ‘‘ปญฺจหากาเรหิ อทินฺนํ อาทิยนฺตสฺส อาปตฺติ ปาราชิกสฺส, ปรปริคฺคหิตญฺจ โหตี’’ติอาทินา นเยน อวหารงฺคานิ วุตฺตานิ, ตานิปิ คเหตฺวา กตฺถจิ เอกํ ปญฺจกํ ทสฺสิตํ, กตฺถจิ ‘‘ฉหากาเรหี’’ติ อาคเตหิ สทฺธิํ ทฺเว ปญฺจกานิ ทสฺสิตานิฯ เอตานิ จ ปญฺจกานิ น โหนฺติฯ ยตฺถ หิ เอเกเกน ปเทน อวหาโร สิชฺฌติ, ตํ ปญฺจกํ นาม วุจฺจติฯ เอตฺถ ปน สพฺเพหิปิ ปเทหิ เอโกเยว อวหาโรฯ ยานิ จ ตตฺถ ลพฺภมานานิเยว ปญฺจกานิ ทสฺสิตานิ, เตสมฺปิ น สพฺเพสํ อตฺโถ ปกาสิโตฯ เอวมิมสฺมิํ ฐาเน สพฺพอฏฺฐกถา อากุลา ลุฬิตา ทุวิญฺเญยฺยวินิจฺฉยาฯ ตสฺมา ปญฺจ ปญฺจเกสโมธาเนตฺวา ทสฺสิยมานา อิเม ปญฺจวีสติ อวหารา สาธุกํ สลฺลกฺเขตพฺพาฯ

ปญฺจ ปญฺจกานิ นาม – นานาภณฺฑปญฺจกํ, เอกภณฺฑปญฺจกํ, สาหตฺถิกปญฺจกํ, ปุพฺพปโยคปญฺจกํ , เถยฺยาวหารปญฺจกนฺติฯ ตตฺถ นานาภณฺฑปญฺจกญฺจ เอกภณฺฑปญฺจกญฺจ ‘‘อาทิเยยฺย, หเรยฺย, อวหเรยฺย, อิริยาปถํ วิโกเปยฺย, ฐานา จาเวยฺยา’’ติ อิเมสํ ปทานํ วเสน ลพฺภนฺติฯ ตานิ ปุพฺเพ โยเชตฺวา ทสฺสิตนเยเนว เวทิตพฺพานิฯ ยํ ปเนตํ ‘‘สงฺเกตํ วีตินาเมยฺยา’’ติ ฉฏฺฐํ ปทํ, ตํ ปริกปฺปาวหารสฺส จ นิสฺสคฺคิยาวหารสฺส จ สาธารณํฯ ตสฺมา ตํ ตติยปญฺจเมสุ ปญฺจเกสุ ลพฺภมานปทวเสน โยเชตพฺพํฯ วุตฺตํ นานาภณฺฑปญฺจกญฺจ เอกภณฺฑปญฺจกญฺจฯ

กตมํ สาหตฺถิกปญฺจกํ? ปญฺจ อวหารา – สาหตฺถิโก, อาณตฺติโก, นิสฺสคฺคิโย, อตฺถสาธโก, ธุรนิกฺเขโปติฯ ตตฺถ สาหตฺถิโก นาม ปรสฺส ภณฺฑํ สหตฺถา อวหรติฯ