สภาวธรรมพื้นฐาน 4
นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสมพุทธสส

ความเบื้องต้น
คำสอนในพระพุทธศาสนา ชั้นเดิมเรียกว่า
พระธรรมวินัย
ดังที่พระพุทธองค์ตรัส
ไว้ว่า "ดูกรอานนท์
ธรรมและวินัย
อันใด ที่เราตลาคตไว้แสดงไว้แล้ว ได้บัญญัติไว้แล้ว
ธรรมวินัยนั้น จักเป็นศาสดาของเธอทั้งหลาย เมื่อเราตลาคตล่วงลับไปแล้ว"
เมื่อว่าโดยปิฎก ธรรมก็ได้แก่คำสอนที่ปรากฏอยู่ในพระสุตตันตปิฎกและพระอภิธรรม
ปิฎก ส่วนวินัยนั้นได้แก่คำสอนที่อยู่ในพระวินัยปิฎก การศึกษาธรรมจึงจำต้องศึกษาจาก
พระสุตตันตปิฎกและพระอภิธรรมปิฎก ท่านผู้รู้ส่วนมากเห็นกันว่า การเรียนธรรมนั้น ควร
เริ่มต้นด้วยการเรียนพระอภิธรรมก่อน เมื่อมีความรู้ทางอภิธรรมดีแล้ว จึงจะสามารถเข้าใจ
ความหมายที่แท้จริงตามธรรมเทศนาในพระสูตร และสามารถพิจารณาเห็นสาระที่แท้จริงใน
พระสูตรได้แจ่มแจ้ง
การศึกษาอภิธรรมนั้น หากเริ่มศึกษาจากพระอภิธรรมปิฎกเลยทีเดียว ก็เป็นการก้าว
กระโดดเกินไป อาจเกิดความท้อแท้และท้อถอยได้ เพราะอภิธรรมนั้นมีความลึกซึ้งมาก
ทางที่ดีนั้น เบื้องต้นควรปูพื้นฐานความรู้ โดยศึกษาสภาวธรรมจากหนังสือประเภทคู่มือก่อน
เพื่อจะได้รู้ประมวลหัวข้อสภาวธรรม และเข้าใจศัพท์เฉพาะต่างๆ ได้ถูกต้อง จะได้ไม่เกิด
ความยุ่งยากและสับสน
การศึกษาจากหนังสือประเภทคู่มือ ก็ควรศึกษาตามลำดับเล่มและลำดับเรื่อง การศึกษา
จึงจะได้ผล หากศึกษาจากหนังสือ
สภาวธรรมพื้นฐาน
ซึ่งเป็นหนังสือประเภทคู่มือ ก็ต้อง
เริ่มศึกษาจากสภาวธรรมพื้นฐาน เล่ม 1 ก่อนแล้วศึกษาในเล่ม 2 และเล่มต่อ ๆ ไป ตามลำดับ
สำหรับสภาวธรรมพื้นฐานเล่ม 4 นี้ ได้เก็บความและขยายความจากอภิธัมมัตถสังคหะ ปริเฉทที่
4 อันมีหัวข้อเรื่องที่ควรศึกษาตามลำดับดังต่อไปนี้.