สภาวธรรมพื้นฐาน ตอน 3
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
ความเบื้องต้น

คำสอนในพระพุทธศาสนา ชั้นเดิมเรียกว่า พระธรรมวินัย ดังที่พระพุทธองค์ตรัสไว้
ว่า "ดูกรอานนท์ ธรรมและวินัย อันใดที่เราตถาคตได้แสดงไว้แล้ว ได้บัญญัติไว้แล้วธรรมวินัย
นั้น จักเป็นศาสดาของเธอทั้งหลาย เมื่อเราตถาคตล่วงลับไปแล้ว"
เมื่อว่าโดยปิฎก ธรรมก็ได้แก่คำสอนที่ปรากฏอยู่ในพระสุตตันตปิฎก และพระ-
อภิธรรมปิฎก ส่วนวินัยนั้นได้แก่คำสอนที่ปรากฏอยู่ในพระวินัยปิฏก ดังนั้น การศึกษาธรรม
จึงจำต้องศึกษาจากพระสุตตันตปิฎกและพระอภิธรรมปิฎก ท่านผู้รู้ส่วนมากเห็นกันว่า การ
ศึกษาการเรียนธรรมนั้น ควรเริ่มต้นด้วยการเรียนพระอภิธรรมก่อน เมื่อมีความรู้ทาง
พระอภิธรรมดีแล้ว จึงจะสามารถเข้าใจความหมายที่แท้จริงตามธรรมเทศนาในพระสูตร และ
สามารถพิจารณาเห็นสาระที่แท้จริงในพระสูตรได้แจ่มแจ้ง
การศึกษาอภิธรรมนั้น หากเริ่มศึกษาจากพระอภิธรรมปิฎกเลยทีเดียว ก็เป็นการ
ก้าวกระโดดเกินไป อาจเกิดความท้อแท้และท้อถอยได้ เพราะอภิธรรมนั้นมีความลึกซึ้งมาก
ทางที่ดีนั้น เบื้องต้นควรปูพื้นฐานความรู้ โดยศึกษาสภาวธรรม จากหนังสือประเภทคู่มือก่อน
เพื่อจะได้รู้ประมวลหัวข้อธรรมและเข้าใจศัพท์เฉพาะต่าง ๆ ได้ถูกต้อง จะได้ไม่เกิดความยุ่ง
ยากและสับสน.
การศึกษาจากหนังสือประเภทคู่มือ ก็ควรศึกษาตามลำดับเล่มและลำดับเรื่อง การ
ศึกษาจึงจะได้ผล หากศึกษาจากหนังสือ สภาวธรรมพื้นฐาน ซึ่งเป็นหนังสือประเภทคู่มือ
ก็ต้องเริ่มศึกษาจากสภาวธรรมพื้นฐาน เล่ม 1 ก่อน แล้วศึกษาในเล่ม 2 และเล่นต่อ ๆ ไป
ตามลำดับ สำหรับสภาวธรรมพื้นฐานเล่ม 3 นี้ ได้เก็บความและขยายความจากอภิธัมมัตถสัง-
คหะ ปริจเฉทที่ 5 อันมีหัวข้อเรื่องที่ควรศึกษาตามลำดับ ดังต่อไปนี้