โนจิตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา โนจิตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โนจิตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ทฺเว ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺฐานญฺจ รูปํ, ทฺเว ขนฺเธ…เป.… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป.… (ยาว มหาภูตา), วตฺถุํ ปจฺจยา โนจิตฺตา ขนฺธาฯ (1)

โนจิตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา จิตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โนจิตฺเต ขนฺเธ ปจฺจยา จิตฺตํ, วตฺถุํ ปจฺจยา จิตฺตํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ โนจิตฺเต ขนฺเธ ปจฺจยา จิตฺตํ, ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปจฺจยา จิตฺตํฯ (2)

โนจิตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา จิตฺโต จ โนจิตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ เหตุปจฺจยา – โนจิตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ทฺเว ขนฺธา จิตฺตญฺจ จิตฺตสมุฏฺฐานญฺจ รูปํ, ทฺเว ขนฺเธ…เป.… วตฺถุํ ปจฺจยา จิตฺตญฺจ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ โนจิตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ทฺเว ขนฺธา จิตฺตญฺจ กฏตฺตา จ รูปํ, ทฺเว ขนฺเธ…เป.… ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปจฺจยา จิตฺตญฺจ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธาฯ (3)

จิตฺตญฺจ โนจิตฺตญฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา โนจิตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ เหตุปจฺจยา – โนจิตฺตํ เอกํ ขนฺธญฺจ จิตฺตญฺจ ปจฺจยา ทฺเว ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺฐานญฺจ รูปํ, ทฺเว ขนฺเธ จ…เป.… จิตฺตญฺจ มหาภูเต จ ปจฺจยา จิตฺตสมุฏฺฐานํ รูปํ, จิตฺตญฺจ วตฺถุญฺจ ปจฺจยา โนจิตฺตา ขนฺธา, ปฏิสนฺธิกฺขเณ โนจิตฺตํ เอกํ ขนฺธญฺจ จิตฺตญฺจ ปจฺจยา ทฺเว ขนฺธา กฏตฺตา จ รูปํ, ทฺเว ขนฺเธ จ…เป.… ปฏิสนฺธิกฺขเณ จิตฺตญฺจ มหาภูเต จ ปจฺจยา กฏตฺตารูปํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ จิตฺตญฺจ วตฺถุญฺจ ปจฺจยา โนจิตฺตา ขนฺธาฯ (1)

อารมฺมณปจฺจโย

[62] จิตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา โนจิตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา… เอกํ (ปฏิจฺจวารสทิสํ)ฯ

โนจิตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา โนจิตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – โนจิตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ทฺเว ขนฺธา, ทฺเว ขนฺเธ…เป.… ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป.… ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปจฺจยา ขนฺธา, จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิญฺญาณสหคตา ขนฺธา…เป.… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิญฺญาณสหคตา ขนฺธา, วตฺถุํ ปจฺจยา โนจิตฺตา ขนฺธาฯ (1)

โนจิตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา จิตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – โนจิตฺเต ขนฺเธ ปจฺจยา จิตฺตํ, วตฺถุํ ปจฺจยา จิตฺตํ; ปฏิสนฺธิกฺขเณ โนจิตฺเต ขนฺเธ ปจฺจยา จิตฺตํ, ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปจฺจยา จิตฺตํ, จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิญฺญาณํ…เป.… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิญฺญาณํฯ (2)

โนจิตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา จิตฺโต จ โนจิตฺโต จ ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อารมฺมณปจฺจยา – โนจิตฺตํ เอกํ ขนฺธํ ปจฺจยา ทฺเว ขนฺธา จิตฺตญฺจ, ทฺเว ขนฺเธ…เป.… วตฺถุํ ปจฺจยา จิตฺตญฺจ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา; ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป.… ปฏิสนฺธิกฺขเณ วตฺถุํ ปจฺจยา จิตฺตญฺจ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา, จกฺขายตนํ ปจฺจยา จกฺขุวิญฺญาณํ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธา…เป.… กายายตนํ ปจฺจยา กายวิญฺญาณํ สมฺปยุตฺตกา จ ขนฺธาฯ (3)

จิตฺตญฺจ โนจิตฺตญฺจ ธมฺมํ ปจฺจยา โนจิตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ อารมฺมณปจฺจยา – โนจิตฺตํ เอกํ ขนฺธญฺจ จิตฺตญฺจ ปจฺจยา ทฺเว ขนฺธา, ทฺเว ขนฺเธ จ…เป.… จิตฺตญฺจ วตฺถุญฺจ ปจฺจยา โนจิตฺตา ขนฺธา, ปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป.… ปฏิสนฺธิกฺขเณ จิตฺตญฺจ วตฺถุญฺจ ปจฺจยา โนจิตฺตา ขนฺธา, จกฺขายตนญฺจ จกฺขุวิญฺญาณญฺจ ปจฺจยา จกฺขุวิญฺญาณสหคตา ขนฺธา…เป.… กายายตนํ จ…เป.… (สํขิตฺตํ)ฯ (1)

1. ปจฺจยานุโลมํ

2. สงฺขฺยาวาโร

[63] เหตุยา ปญฺจ, อารมฺมเณ ปญฺจ, อธิปติยา ปญฺจ (สพฺพตฺถ ปญฺจ), อวิคเต ปญฺจฯ

2. ปจฺจยปจฺจนียํ

1. วิภงฺควาโร

นเหตุปจฺจโย

[64] จิตฺตํ ธมฺมํ ปจฺจยา โนจิตฺโต ธมฺโม อุปฺปชฺชติ นเหตุปจฺจยา – อเหตุกํ จิตฺตํ ปจฺจยา สมฺปยุตฺตกา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺฐานญฺจ รูปํ; อเหตุกปฏิสนฺธิกฺขเณ…เป.… วิจิกิจฺฉาสหคตํ อุทฺธจฺจสหคตํ จิตฺตํ ปจฺจยา วิจิกิจฺฉาสหคโต อุทฺธจฺจสหคโต โมโหฯ (1)