อฏฺฐมกญฺจ อรหนฺตญฺจ ฐเปตฺวา อวเสสา ปุคฺคลา อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยญฺจ น ภาเวนฺติ อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ น สจฺฉิกโรนฺติฯ
(ข) โย วา ปน อญฺญาตาวินฺทฺริยํ น สจฺฉิกโรติ โส อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยํ น ภาเวตีติ?
อฏฺฐมโก อญฺญาตาวินฺทฺริยํ น สจฺฉิกโรติ, โน จ อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยํ น ภาเวติฯ อฏฺฐมกญฺจ อรหนฺตญฺจ ฐเปตฺวา อวเสสา ปุคฺคลา อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ น สจฺฉิกโรนฺติ อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยญฺจ น ภาเวนฺติฯ (อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยมูลกํ)
[442] (ก) โย อญฺญินฺทฺริยํ น ภาเวติ โส อญฺญาตาวินฺทฺริยํ น สจฺฉิกโรตีติ?
โย อคฺคผลํ สจฺฉิกโรติ โส อญฺญินฺทฺริยํ น ภาเวติ, โน จ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ น สจฺฉิกโรติฯ ตโย มคฺคสมงฺคิโน จ อรหนฺตญฺจ ฐเปตฺวา อวเสสา ปุคฺคลา อญฺญินฺทฺริยญฺจ น ภาเวนฺติ อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ น สจฺฉิกโรนฺติฯ
(ข) โย วา ปน อญฺญาตาวินฺทฺริยํ น สจฺฉิกโรติ โส อญฺญินฺทฺริยํ น ภาเวตีติ?
ตโย มคฺคสมงฺคิโน อญฺญาตาวินฺทฺริยํ น สจฺฉิกโรนฺติ, โน จ อญฺญินฺทฺริยํ น ภาเวนฺติฯ ตโย มคฺคสมงฺคิโน จ อรหนฺตญฺจ ฐเปตฺวา อวเสสา ปุคฺคลา อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ น สจฺฉิกโรนฺติ อญฺญินฺทฺริยญฺจ น ภาเวนฺติฯ (อญฺญินฺทฺริยมูลกํ)
2. อตีตวาโร
(ก) อนุโลมํ
[443] (ก) โย จกฺขุนฺทฺริยํ ปริชานิตฺถ โส โทมนสฺสินฺทฺริยํ ปชหิตฺถาติ ? อามนฺตาฯ
(ข) โย วา ปน โทมนสฺสินฺทฺริยํ ปชหิตฺถ โส จกฺขุนฺทฺริยํ ปริชานิตฺถาติ?
ทฺเว ปุคฺคลา โทมนสฺสินฺทฺริยํ ปชหิตฺถ, โน จ จกฺขุนฺทฺริยํ ปริชานิตฺถฯ อรหา โทมนสฺสินฺทฺริยญฺจ ปชหิตฺถ จกฺขุนฺทฺริยญฺจ ปริชานิตฺถฯ
(ก) โย จกฺขุนฺทฺริยํ ปริชานิตฺถ โส อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยํ ภาวิตฺถาติ? อามนฺตาฯ
(ข) โย วา ปน อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยํ ภาวิตฺถ โส จกฺขุนฺทฺริยํ ปริชานิตฺถาติ?
ฉ ปุคฺคลา อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยํ ภาวิตฺถ, โน จ จกฺขุนฺทฺริยํ ปริชานิตฺถฯ อรหา อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยญฺจ ภาวิตฺถ จกฺขุนฺทฺริยญฺจ ปริชานิตฺถฯ