(จ) ปจฺจนีกปุคฺคโลกาสา
[97] (ก) ยสฺส ยตฺถ กุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิตฺถ ตสฺส ตตฺถ อกุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิสฺสนฺตีติ?
สุทฺธาวาสานํ ทุติเย จิตฺเต วตฺตมาเน เตสํ ตตฺถ กุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิตฺถ, โน จ เตสํ ตตฺถ อกุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติฯ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ กุสลา จ ธมฺมา น อุปฺปชฺชิตฺถ อกุสลา จ ธมฺมา น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติฯ
(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ อกุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ ตสฺส ตตฺถ กุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิตฺถาติ?
อคฺคมคฺคสมงฺคีนํ อรหนฺตานํ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อคฺคมคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ เตสํ ตตฺถ อกุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ, โน จ เตสํ ตตฺถ กุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิตฺถฯ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ อกุสลา จ ธมฺมา น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ กุสลา จ ธมฺมา น อุปฺปชฺชิตฺถฯ
(ก) ยสฺส ยตฺถ กุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิตฺถ ตสฺส ตตฺถ อพฺยากตา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิสฺสนฺตีติ? อุปฺปชฺชิสฺสนฺติฯ
(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ อพฺยากตา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ ตสฺส ตตฺถ กุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิตฺถาติ? อุปฺปชฺชิตฺถฯ
[98] (ก) ยสฺส ยตฺถ อกุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิตฺถ ตสฺส ตตฺถ อพฺยากตา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิสฺสนฺตีติ? อุปฺปชฺชิสฺสนฺติฯ
(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ อพฺยากตา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ ตสฺส ตตฺถ อกุสลา ธมฺมา น อุปฺปชฺชิตฺถาติ? อุปฺปชฺชิตฺถฯ
อุปฺปาทวาโรฯ
2. นิโรธวาโร
(1) ปจฺจุปฺปนฺนวาโร
(ก) อนุโลมปุคฺคโล
[99] (ก) ยสฺส กุสลา ธมฺมา นิรุชฺฌนฺติ ตสฺส อกุสลา ธมฺมา นิรุชฺฌนฺตีติ? โนฯ
(ข) ยสฺส วา ปน อกุสลา ธมฺมา นิรุชฺฌนฺติ ตสฺส กุสลา ธมฺมา นิรุชฺฌนฺตีติ? โนฯ
(ก) ยสฺส กุสลา ธมฺมา นิรุชฺฌนฺติ ตสฺส อพฺยากตา ธมฺมา นิรุชฺฌนฺตีติ?