ตติยปาราชิก วรรณนา
ตติยปาราชิกใด ซึ่งพระพุทธเจ้าผู้หมดจดทางไตร-
ทวารทรงประกาศแล้ว, บัดนี้ ถึงลำดับสังวรรณา
แห่งตติยปาราชิกนั้นแล้ว; เพราะเหตุนั้น คำใดที่
จะพึงรู้ได้ง่าย และคำใดที่ข้าพเจ้าได้ประกาศไว้
แล้วในก่อน สังวรรณนานี้แม้แห่งตติยปาราชิกนั้น
จะเว้นคำนั้น ๆ เสียฉะนี้แล.
พระบาลีอุกเขปพจน์ว่า " เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา
เวสาลิยํ วิหรติ มหาวเน กูฏาคารสาลายํ " เป็นต้น ข้าพเจ้าจะกล่าว
ต่อไปนี้ :-
[ อธิบายเรื่องเมืองไพศาลี ]
บทว่า เวสาลิยํ มีความว่า ใกล้นครที่มีชื่ออย่างนั้น คือมี
โวหารเป็นไป ด้วยอำนาจแห่งอิตถีลิงค์. จริงอยู่ นครนั้น เรียกว่า
" เวสาลี " เพราะเป็นเมืองที่กว้างขวาง ด้วยขยายเครื่องล้อม คือ
กำแพงถึง 3 ครั้ง. ความสังเขปในตติยปาราชิกนี้ มีเท่านี้. ส่วน
ความพิสดารแห่งบทว่า " เวสาลี " นั้น อันผู้ปรารถนาแห่งขุททกปาฐะ
ชื่อปรมัตถโชติกาเถิด. ก็แลนครแม้นี้ พึงทราบว่า " เป็นเมืองถึง
ความไพบูลย์โดยอาการทั้งปวง " ในเมื่อสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า