(191) 6. กุสลกถา

[844] นิพฺพานธาตุ กุสลาติ? อามนฺตาฯ สารมฺมณา, อตฺถิ ตาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ อนารมฺมณา, นตฺถิ ตาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อนารมฺมณา, นตฺถิ ตาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธิ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘นิพฺพานธาตุ กุสลา’’ติฯ

[845] อโลโภ กุสโล สารมฺมโณ, อตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? อามนฺตาฯ นิพฺพานธาตุ กุสลา สารมฺมณา, อตฺถิ ตาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ …เป.… อโทโส กุสโล…เป.… อโมโห กุสโล…เป.… สทฺธา… วีริยํ… สติ… สมาธิ…เป.… ปญฺญา กุสลา สารมฺมณา, อตฺถิ ตาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? อามนฺตาฯ นิพฺพานธาตุ กุสลา สารมฺมณา, อตฺถิ ตาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

นิพฺพานธาตุ กุสลา อนารมฺมณา, นตฺถิ ตาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? อามนฺตา ฯ อโลโภ กุสโล อนารมฺมโณ, นตฺถิ ตสฺส อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นิพฺพานธาตุ กุสลา อนารมฺมณา, นตฺถิ ตาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? อามนฺตา ฯ อโทโส กุสโล…เป.… อโมโห กุสโล…เป.… สทฺธา… วีริยํ… สติ… สมาธิ…เป.… ปญฺญา กุสลา อนารมฺมณา, นตฺถิ ตาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[846] น วตฺตพฺพํ – ‘‘นิพฺพานธาตุ กุสลา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ นิพฺพานธาตุ อนวชฺชาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ นิพฺพานธาตุ อนวชฺชา, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘นิพฺพานธาตุ กุสลา’’ติฯ

กุสลกถา นิฏฺฐิตาฯ

19. เอกูนวีสติมวคฺโค

(192) 7. อจฺจนฺตนิยามกถา

[847] อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตาติ? อามนฺตาฯ มาตุฆาตโก อจฺจนฺตนิยโต, ปิตุฆาตโก…เป.… อรหนฺตฆาตโก…เป.… รุหิรุปฺปาทโก …เป.… สงฺฆเภทโก อจฺจนฺตนิยโตติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[848] อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตาติ? อามนฺตาฯ อจฺจนฺตนิยตสฺส ปุคฺคลสฺส วิจิกิจฺฉา อุปฺปชฺเชยฺยาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อจฺจนฺตนิยตสฺส ปุคฺคลสฺส วิจิกิจฺฉา อุปฺปชฺเชยฺย, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตา’’ติฯ

อจฺจนฺตนิยตสฺส ปุคฺคลสฺส วิจิกิจฺฉา นุปฺปชฺเชยฺยาติ? อามนฺตาฯ ปหีนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ปหีนาติ? อามนฺตาฯ โสตาปตฺติมคฺเคนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สกทาคามิมคฺเคน …เป.… อนาคามิมคฺเคน…เป.… อรหตฺตมคฺเคนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

กตเมน มคฺเคนาติ? อกุสเลน มคฺเคนาติฯ อกุสโล มคฺโค นิยฺยานิโก ขยคามี โพธคามี อนาสโว…เป.… อสํกิเลสิโกติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ อกุสโล มคฺโค อนิยฺยานิโก…เป.… สํกิเลสิโกติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อกุสโล มคฺโค อนิยฺยานิโก…เป.… สํกิเลสิโก, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อจฺจนฺตนิยตสฺส ปุคฺคลสฺส วิจิกิจฺฉา อกุสเลน มคฺเคน ปหีนา’’ติฯ

[849] สสฺสตทิฏฺฐิยา นิยตสฺส ปุคฺคลสฺส อุจฺเฉททิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺยาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ สสฺสตทิฏฺฐิยา นิยตสฺส ปุคฺคลสฺส อุจฺเฉททิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺย, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตา’’ติฯ

สสฺสตทิฏฺฐิยา นิยตสฺส ปุคฺคลสฺส อุจฺเฉททิฏฺฐิ นุปฺปชฺเชยฺยาติ ? อามนฺตาฯ ปหีนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ปหีนาติ? อามนฺตาฯ โสตาปตฺติมคฺเคนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สกทาคามิมคฺเคน…เป.… อนาคามิมคฺเคน…เป.… อรหตฺตมคฺเคนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

กตเมน มคฺเคนาติ? อกุสเลน มคฺเคนฯ อกุสโล มคฺโค…เป.… โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สสฺสตทิฏฺฐิยา นิยตสฺส ปุคฺคลสฺส อุจฺเฉททิฏฺฐิ อกุสเลน มคฺเคน ปหีนา’’ติฯ

[850] อุจฺเฉททิฏฺฐิยา นิยตสฺส ปุคฺคลสฺส สสฺสตทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺยาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อุจฺเฉททิฏฺฐิยา นิยตสฺส ปุคฺคลสฺส สสฺสตทิฏฺฐิ อุปฺปชฺเชยฺย, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตา’’ติฯ

อุจฺเฉททิฏฺฐิยา นิยตสฺส ปุคฺคลสฺส สสฺสตทิฏฺฐิ นุปฺปชฺเชยฺยาติ? อามนฺตาฯ ปหีนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ปหีนาติ? อามนฺตาฯ

โสตาปตฺติมคฺเคนาติ ? น เหวํ วตฺตพฺเพ …เป.… สกทาคามิมคฺเคน…เป.… อนาคามิมคฺเคน…เป.… อรหตฺตมคฺเคนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

กตเมน มคฺเคนาติ? อกุสเลน มคฺเคนาติฯ อกุสโล มคฺโค…เป.… โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อุจฺเฉททิฏฺฐิยา นิยตสฺส ปุคฺคลสฺส สสฺสตทิฏฺฐิ อกุสเลน มคฺเคน ปหีนา’’ติฯ

[851] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สมนฺนาคโต โหติ เอกนฺตกาฬเกหิ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ, โส [เอวํ โข ภิกฺขเว ปุคฺคโล (อ. นิ. 7.15)] สกิํ นิมุคฺโค นิมุคฺโคว โหตี’’ติ [อ. นิ. 7.15]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตาติฯ

[852] วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สมนฺนาคโต โหติ เอกนฺตกาฬเกหิ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ, โส สกิํ นิมุคฺโค นิมุคฺโคว โหตี’’ติ กตฺวา เตน จ การเณน อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา นิมุชฺชตี’’ติ [อ. นิ. 7.15]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ สพฺพกาลํ อุมฺมุชฺชิตฺวา นิมุชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สมนฺนาคโต โหติ เอกนฺตกาฬเกหิ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ, โส สกิํ นิมุคฺโค นิมุคฺโคว โหตี’’ติ – กตฺวา เตน จ การเณน อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา ฐิโต โหติ, อุมฺมุชฺชิตฺวา วิปสฺสติ วิโลเกติ, อุมฺมุชฺชิตฺวา ปตรติ, อุมฺมุชฺชิตฺวา ปติคาธปฺปตฺโต โหตี’’ติ [อ. นิ. 7.15]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ สพฺพกาลํ อุมฺมุชฺชิตฺวา ปติคาธปฺปตฺโต โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อจฺจนฺตนิยามกถา นิฏฺฐิตาฯ

19. เอกูนวีสติมวคฺโค