(169) 4. อินฺทฺริยพทฺธกถา

[786] อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺขนฺติ? อามนฺตาฯ อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺข’’นฺติฯ

อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ…เป.… วิปริณามธมฺมํ, ตญฺจ น ทุกฺขนฺติ? อามนฺตาฯ อินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ…เป.… วิปริณามธมฺมํ, ตญฺจ น ทุกฺขนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ…เป.… วิปริณามธมฺมํ, ตญฺจ ทุกฺขนฺติ [อิทํ-ปุจฺฉาทฺวเยน ปุริมปุจฺฉาทฺวยสฺส ปุรโต ภวิตพฺพํ]? อามนฺตาฯ อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ…เป.… วิปริณามธมฺมํ, ตญฺจ ทุกฺขนฺติ [อิทํ-ปุจฺฉาทฺวเยน ปุริมปุจฺฉาทฺวยสฺส ปุรโต ภวิตพฺพํ]? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[787] อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺขนฺติ? อามนฺตาฯ นนุ ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขํ [สํ. นิ. 3.15] วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจ’’นฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขํ [สํ. นิ. 3.15] วุตฺตํ ภควตา – อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺข’’นฺติฯ

[788] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺข’’นฺติ? อามนฺตาฯ ยถา อินฺทฺริยพทฺธสฺส ทุกฺขสฺส ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ, เอวเมวํ อนินฺทฺริยพทฺธสฺส ทุกฺขสฺส ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตีติ ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ยถา อินฺทฺริยพทฺธํ ทุกฺขํ ปริญฺญาตํ น ปุน อุปฺปชฺชติ , เอวเมวํ อนินฺทฺริยพทฺธํ ทุกฺขํ ปริญฺญาตํ น ปุน อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพฯ เตน หิ อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺขนฺติฯ

อินฺทฺริยพทฺธกถา นิฏฺฐิตาฯ

17. สตฺตรสมวคฺโค

(170) 5. ฐเปตฺวา อริยมคฺคนฺติกถา

[789] ฐเปตฺวา อริยมคฺคํ อวเสสา สงฺขารา ทุกฺขาติ? อามนฺตาฯ ทุกฺขสมุทโยปิ ทุกฺโขติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ทุกฺขสมุทโยปิ ทุกฺโขติ? อามนฺตาฯ ตีเณว อริยสจฺจานีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ตีเณว อริยสจฺจานีติ? อามนฺตาฯ นนุ จตฺตาริ อริยสจฺจานิ วุตฺตานิ ภควตา – ทุกฺขํ, ทุกฺขสมุทโย, ทุกฺขนิโรโธ, ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ จตฺตาริ อริยสจฺจานิ วุตฺตานิ ภควตา – ทุกฺขํ, ทุกฺขสมุทโย, ทุกฺขนิโรโธ, ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา; โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ตีเณว อริยสจฺจานี’’ติฯ

ทุกฺขสมุทโยปิ ทุกฺโขติ? อามนฺตาฯ เกนฏฺเฐนาติ? อนิจฺจฏฺเฐนฯ อริยมคฺโค อนิจฺโจติ? อามนฺตาฯ อริยมคฺโค ทุกฺโขติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อริยมคฺโค อนิจฺโจ, โส จ น ทุกฺโขติ? อามนฺตาฯ ทุกฺขสมุทโย อนิจฺโจ, โส จ น ทุกฺโขติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ทุกฺขสมุทโย อนิจฺโจ, โส จ ทุกฺโขติ? อามนฺตาฯ อริยมคฺโค อนิจฺโจ, โส จ ทุกฺโขติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[790] น วตฺตพฺพํ – ‘‘ฐเปตฺวา อริยมคฺคํ อวเสสา สงฺขารา ทุกฺขา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ สา ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ สา ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ฐเปตฺวา อริยมคฺคํ อวเสสา สงฺขารา ทุกฺขา’’ติฯ

ฐเปตฺวา อริยมคฺคนฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ

17. สตฺตรสมวคฺโค