(168) 3. สพฺพมิทํ กมฺมโตติกถา

[783] สพฺพมิทํ กมฺมโตติ? อามนฺตาฯ กมฺมมฺปิ กมฺมโตติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สพฺพมิทํ กมฺมโตติ? อามนฺตาฯ สพฺพมิทํ ปุพฺเพกตเหตูติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สพฺพมิทํ กมฺมโตติ? อามนฺตาฯ สพฺพมิทํ กมฺมวิปากโตติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[784] สพฺพมิทํ กมฺมวิปากโตติ? อามนฺตาฯ กมฺมวิปาเกน ปาณํ หเนยฺยาติ? อามนฺตาฯ ปาณาติปาโต สผโลติ? อามนฺตาฯ กมฺมวิปาโก สผโลติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… กมฺมวิปาโก อผโลติ? อามนฺตาฯ ปาณาติปาโต อผโลติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

กมฺมวิปาเกน อทินฺนํ อาทิเยยฺย…เป.… มุสา ภเณยฺย… ปิสุณํ ภเณยฺย… ผรุสํ ภเณยฺย… สมฺผํ ปลเปยฺย… สนฺธิํ ฉินฺเทยฺย… นิลฺโลปํ หเรยฺย… เอกาคาริกํ กเรยฺย… ปริปนฺเถ ติฏฺเฐยฺย… ปรทารํ คจฺเฉยฺย… คามฆาตกํ กเรยฺย… นิคมฆาตกํ กเรยฺย… กมฺมวิปาเกน ทานํ ทเทยฺย… จีวรํ ทเทยฺย … ปิณฺฑปาตํ ทเทยฺย… เสนาสนํ ทเทยฺย… คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ ทเทยฺยาติ? อามนฺตาฯ คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาโร สผโลติ? อามนฺตาฯ กมฺมวิปาโก สผโลติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… กมฺมวิปาโก อผโลติ? อามนฺตาฯ คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาโร อผโลติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[785] น วตฺตพฺพํ – ‘‘สพฺพมิทํ กมฺมโต’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา –

‘‘กมฺมุนา วตฺตตี [วตฺตติ (ปี. ก., ม. นิ. 2.460), วตฺตเต (?)] โลโก, กมฺมุนา วตฺตตี [วตฺตติ (ปี. ก., ม. นิ. 2.460), วตฺตเต (?)] ปชา;

กมฺมนิพนฺธนา สตฺตา, รถสฺสาณีว ยายโต [ม. นิ. 2.460; สุ. นิ. 659]ฯ

‘‘กมฺเมน กิตฺติํ ลภเต ปสํสํ,

กมฺเมน ชานิญฺจ วธญฺจ พนฺธํ;

ตํ กมฺมํ นานากรณํ วิทิตฺวา,

กสฺมา วเท นตฺถิ กมฺมนฺติ โลเก’’ติฯ

อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ‘‘สพฺพมิทํ กมฺมโต’’ติฯ

สพฺพมิทํ กมฺมโตติกถา นิฏฺฐิตาฯ

17. สตฺตรสมวคฺโค

(169) 4. อินฺทฺริยพทฺธกถา

[786] อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺขนฺติ? อามนฺตาฯ อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺข’’นฺติฯ

อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ…เป.… วิปริณามธมฺมํ, ตญฺจ น ทุกฺขนฺติ? อามนฺตาฯ อินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ…เป.… วิปริณามธมฺมํ, ตญฺจ น ทุกฺขนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ…เป.… วิปริณามธมฺมํ, ตญฺจ ทุกฺขนฺติ [อิทํ-ปุจฺฉาทฺวเยน ปุริมปุจฺฉาทฺวยสฺส ปุรโต ภวิตพฺพํ]? อามนฺตาฯ อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ สงฺขตํ…เป.… วิปริณามธมฺมํ, ตญฺจ ทุกฺขนฺติ [อิทํ-ปุจฺฉาทฺวเยน ปุริมปุจฺฉาทฺวยสฺส ปุรโต ภวิตพฺพํ]? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[787] อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺขนฺติ? อามนฺตาฯ นนุ ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขํ [สํ. นิ. 3.15] วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจ’’นฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขํ [สํ. นิ. 3.15] วุตฺตํ ภควตา – อนินฺทฺริยพทฺธํ อนิจฺจํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺข’’นฺติฯ

[788] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺข’’นฺติ? อามนฺตาฯ ยถา อินฺทฺริยพทฺธสฺส ทุกฺขสฺส ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ, เอวเมวํ อนินฺทฺริยพทฺธสฺส ทุกฺขสฺส ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตีติ ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ยถา อินฺทฺริยพทฺธํ ทุกฺขํ ปริญฺญาตํ น ปุน อุปฺปชฺชติ , เอวเมวํ อนินฺทฺริยพทฺธํ ทุกฺขํ ปริญฺญาตํ น ปุน อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพฯ เตน หิ อินฺทฺริยพทฺธญฺเญว ทุกฺขนฺติฯ

อินฺทฺริยพทฺธกถา นิฏฺฐิตาฯ

17. สตฺตรสมวคฺโค