เมนู

‘‘ยญฺจสฺส ภุญฺชติ มาตา, อนฺนํ ปานญฺจ โภชนํ;

เตน โส ตตฺถ ยาเปติ, มาตุกุจฺฉิคโต นโร’’ติ [สํ. นิ. 1.235]

อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ มาตุกุจฺฉิคตสฺส ปจฺฉา เกสา โลมา นขา ทนฺตา อฏฺฐี อุปฺปชฺชนฺตีติฯ

สฬายตนุปฺปตฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ

14. จุทฺทสมวคฺโค

(138) 3. อนนฺตรปจฺจยกถา

[693] จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ ยา จกฺขุวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธิ, สาว โสตวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ, น วตฺตพฺพํ – ‘‘ยา จกฺขุวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธิ, สาว โสตวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? อามนฺตาฯ โสตวิญฺญาณํ อนาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… อปฺปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ นนุ โสตวิญฺญาณํ อาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… ปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชตีติ, อามนฺตาฯ หญฺจิ โสตวิญฺญาณํ อาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… ปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตี’’ติฯ

[694] จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ รูปนิมิตฺตํ มนสิกโรโต อุปฺปชฺชตีติ ? อามนฺตาฯ โสตวิญฺญาณํ รูปนิมิตฺตํ มนสิกโรโต อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

จกฺขุวิญฺญาณํ รูปารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณนฺติ? อามนฺตาฯ โสตวิญฺญาณํ รูปารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ โสตวิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ โสตวิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ โสตวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? นตฺถิฯ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโต, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ โสตวิญฺญาณ’’นฺติฯ

จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ ตญฺเญว จกฺขุวิญฺญาณํ ตํ โสตวิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[695] โสตวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา ฆานวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ…เป.… ฆานวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา ชิวฺหาวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ…เป.… ชิวฺหาวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา กายวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ ยา ชิวฺหาวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธิ, สาว กายวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ชิวฺหาวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา กายวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ, น วตฺตพฺพํ – ‘‘ยา ชิวฺหาวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธิ, สาว กายวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธี’’ติ? อามนฺตาฯ กายวิญฺญาณํ อนาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… อปฺปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ กายวิญฺญาณํ อาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… ปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ กายวิญฺญาณํ อาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… ปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ชิวฺหาวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา กายวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตี’’ติฯ

[696] ชิวฺหาวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา กายวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ ชิวฺหาวิญฺญาณํ รสนิมิตฺตํ มนสิกโรโต อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ กายวิญฺญาณํ รสนิมิตฺตํ มนสิกโรโต อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

ชิวฺหาวิญฺญาณํ รสารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณนฺติ? อามนฺตาฯ กายวิญฺญาณํ รสารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ อุปฺปชฺชติ ชิวฺหาวิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ อุปฺปชฺชติ กายวิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ อุปฺปชฺชติ กายวิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ ‘‘ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ อุปฺปชฺชติ กายวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? นตฺถิฯ

‘‘ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ อุปฺปชฺชติ ชิวฺหาวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ‘‘ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ อุปฺปชฺชติ ชิวฺหาวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ อุปฺปชฺชติ กายวิญฺญาณ’’นฺติฯ

ชิวฺหาวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา กายวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ ตญฺเญว ชิวฺหาวิญฺญาณํ ตํ กายวิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[697] น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปญฺจวิญฺญาณา อญฺญมญฺญสฺส สมนนฺตรา อุปฺปชฺชนฺตี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ อตฺถิ โกจิ นจฺจติ คายติ วาเทติ, รูปญฺจ ปสฺสติ, สทฺทญฺจ สุณาติ, คนฺธญฺจ ฆายติ, รสญฺจ สายติ, โผฏฺฐพฺพญฺจ ผุสตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ โกจิ นจฺจติ คายติ วาเทติ, รูปญฺจ ปสฺสติ, สทฺทญฺจ สุณาติ, คนฺธญฺจ ฆายติ, รสญฺจ สายติ, โผฏฺฐพฺพญฺจ ผุสติ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ปญฺจวิญฺญาณา อญฺญมญฺญสฺส สมนนฺตรา อุปฺปชฺชนฺตี’’ติฯ

อนนฺตรปจฺจยกถา นิฏฺฐิตาฯ

14. จุทฺทสมวคฺโค

(139) 4. อริยรูปกถา

[698] อริยรูปํ มหาภูตานํ อุปาทายาติ? อามนฺตาฯ อริยรูปํ กุสลนฺติ? อามนฺตาฯ มหาภูตา กุสลาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ …เป.… มหาภูตา อพฺยากตาติ? อามนฺตาฯ อริยรูปํ อพฺยากตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อริยรูปํ มหาภูตานํ อุปาทายาติ? อามนฺตาฯ อริยรูปํ อนาสวํ อสํโยชนิยํ อคนฺถนิยํ อโนฆนิยํ อโยคนิยํ อนีวรณิยํ อปรามฏฺฐํ อนุปาทานิยํ อสํกิเลสิยนฺติ? อามนฺตาฯ มหาภูตา อนาสวา…เป.… อสํกิเลสิยาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… มหาภูตา สาสวา สํโยชนิยา…เป.… สํกิเลสิยาติ? อามนฺตาฯ อริยรูปํ สาสวํ สํโยชนิยํ…เป.… สํกิเลสิยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[699] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อริยรูปํ มหาภูตานํ อุปาทายา’’ติ? อามนฺตาฯ