เมนู

‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ วาจํ ภาสโต ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? อามนฺตาฯ ‘‘รูปํ อนตฺตา’’ติ วาจํ ภาสโต ‘‘รูปํ อนตฺตา’’ติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ วาจํ ภาสโต ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? อามนฺตาฯ เวทนา … สญฺญา… สงฺขารา… ‘‘วิญฺญาณํ อนตฺตา’’ติ วาจํ ภาสโต ‘‘วิญฺญาณํ อนตฺตา’’ติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

‘‘รูปํ อนิจฺจ’’นฺติ วาจํ ภาสโต น จ ‘‘รูปํ อนิจฺจ’’นฺติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? อามนฺตาฯ ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ วาจํ ภาสโต น จ ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… เวทนา… สญฺญา… สงฺขารา… ‘‘วิญฺญาณํ อนิจฺจ’’นฺติ วาจํ ภาสโต น จ ‘‘วิญฺญาณํ อนิจฺจ’’นฺติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? อามนฺตาฯ ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ วาจํ ภาสโต น จ ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

‘‘รูปํ อนตฺตา’’ติ วาจํ ภาสโต น จ ‘‘รูปํ อนตฺตา’’ติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? อามนฺตาฯ ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ วาจํ ภาสโต น จ ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ …เป.… เวทนา… สญฺญา… สงฺขารา… ‘‘วิญฺญาณํ อนตฺตา’’ติ วาจํ ภาสโต น จ ‘‘วิญฺญาณํ อนตฺตา’’ติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? อามนฺตาฯ ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ วาจํ ภาสโต น จ ‘‘ทุกฺข’’นฺติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[620] ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ วาจํ ภาสโต ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ ญาณํ ปวตฺตตีติ? อามนฺตาฯ ‘‘อิ’’ติ [อีติ (สฺยา. ปี.)] จ ‘‘ท’’นฺติ จ ‘‘ทุ’’ติ [ทูติ (สฺยา. ปี.)] จ ‘‘ข’’นฺติ จ ญาณํ ปวตฺตตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อิทํ ทุกฺขนฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ

11. เอกาทสมวคฺโค

(112) 7. อิทฺธิพลกถา

[621] อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยาติ? อามนฺตาฯ อิทฺธิมยิโก โส อายุ, อิทฺธิมยิกา สา คติ, อิทฺธิมยิโก โส อตฺตภาวปฺปฏิลาโภติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยาติ? อามนฺตาฯ อตีตํ กปฺปํ ติฏฺเฐยฺย, อนาคตํ กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยาติ? อามนฺตาฯ ทฺเว กปฺเป ติฏฺเฐยฺย, ตโย กปฺเป ติฏฺเฐยฺย, จตฺตาโร กปฺเป ติฏฺเฐยฺยาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยาติ? อามนฺตาฯ สติ ชีวิเต ชีวิตาวเสเส ติฏฺเฐยฺย, อสติ ชีวิเต ชีวิตาวเสเส ติฏฺเฐยฺยาติ? สติ ชีวิเต ชีวิตาวเสเส ติฏฺเฐยฺยาติฯ หญฺจิ สติ ชีวิเต ชีวิตาวเสเส ติฏฺเฐยฺย, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยา’’ติฯ อสติ ชีวิเต ชีวิตาวเสเส ติฏฺเฐยฺยาติ, มโต ติฏฺเฐยฺย, กาลงฺกโต ติฏฺเฐยฺยาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[622] อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยาติ? อามนฺตาฯ อุปฺปนฺโน ผสฺโส มา นิรุชฺฌีติ ลพฺภา อิทฺธิยา ปคฺคเหตุนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อุปฺปนฺนา เวทนา…เป.… อุปฺปนฺนา สญฺญา …เป.… อุปฺปนฺนา เจตนา…เป.… อุปฺปนฺนํ จิตฺตํ… อุปฺปนฺนา สทฺธา… อุปฺปนฺนํ วีริยํ… อุปฺปนฺนา สติ… อุปฺปนฺโน สมาธิ …เป.… อุปฺปนฺนา ปญฺญา มา นิรุชฺฌีติ ลพฺภา อิทฺธิยา ปคฺคเหตุนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยาติ? อามนฺตาฯ รูปํ นิจฺจํ โหตูติ ลพฺภา อิทฺธิยา ปคฺคเหตุนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… เวทนา…เป.… สญฺญา… สงฺขารา… วิญฺญาณํ นิจฺจํ โหตูติ ลพฺภา อิทฺธิยา ปคฺคเหตุนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยาติ? อามนฺตาฯ ชาติธมฺมา สตฺตา มา ชายิํสูติ ลพฺภา อิทฺธิยา ปคฺคเหตุนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ชราธมฺมา สตฺตา มา ชีริํสูติ…เป.… พฺยาธิธมฺมา สตฺตา มา พฺยาธิยิํสูติ…เป.… มรณธมฺมา สตฺตา มา มียิํสูติ ลพฺภา อิทฺธิยา ปคฺคเหตุนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[623] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยา’’ติ? อามนฺตาฯ

นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ยสฺส กสฺสจิ, อานนฺท, จตฺตาโร อิทฺธิปาทา ภาวิตา พหุลีกตา ยานีกตา วตฺถุกตา อนุฏฺฐิตา ปริจิตา สุสมารทฺธา, โส อากงฺขมาโน กปฺปํ วา ติฏฺเฐยฺย กปฺปาวเสสํ วา’’ติ [ที. นิ. 2.166; สํ. นิ. 5.822; อุทา. 51]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยาติฯ

[624] อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยาติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘จตุนฺนํ, ภิกฺขเว, ธมฺมานํ นตฺถิ โกจิ ปาฏิโภโค สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมิํ! กตเมสํ จตุนฺนํ? ชราธมฺโม ‘‘มา ชีรี’’ติ นตฺถิ โกจิ ปาฏิโภโค สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมิํฯ พฺยาธิธมฺโม ‘‘มา พฺยาธิยี’’ติ…เป.… มรณธมฺโม ‘‘มา มียี’’ติ…เป.… ยานิ โข ปน ตานิ ปุพฺเพ กตานิ ปาปกานิ กมฺมานิ สํกิเลสิกานิ โปโนพฺภวิกานิ [โปโนภวิกานิ (สี. ปี.)] สทรานิ [นิสฺสารานิ (สี. ปี. ก.), ทุกฺขุทฺรยานิ (สฺยา.)] ทุกฺขวิปากานิ อายติํ ชาติชรามรณิยานิ เตสํ วิปาโก ‘‘มา นิพฺพตฺตี’’ติ นตฺถิ โกจิ ปาฏิโภโค สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมิํฯ อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, จตุนฺนํ ธมฺมานํ นตฺถิ โกจิ ปาฏิโภโค สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมิ’’นฺติ [อ. นิ. 4.182]ฯ อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อิทฺธิพเลน สมนฺนาคโต กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยา’’ติฯ

อิทฺธิพลกถา นิฏฺฐิตาฯ

11. เอกาทสมวคฺโค

(113) 8. สมาธิกถา

[625] จิตฺตสนฺตติ สมาธีติ? อามนฺตาฯ อตีตา จิตฺตสนฺตติ สมาธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ …เป.… จิตฺตสนฺตติ สมาธีติ? อามนฺตาฯ อนาคตา จิตฺตสนฺตติ สมาธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… จิตฺตสนฺตติ สมาธีติ? อามนฺตาฯ นนุ อตีตํ นิรุทฺธํ อนาคตํ อชาตนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตีตํ นิรุทฺธํ อนาคตํ อชาตํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จิตฺตสนฺตติ สมาธี’’ติฯ