จกฺขุวิญฺญาณํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปิ, จกฺขุวิญฺญาณํ อตีตานาคตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… มโนวิญฺญาณํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปิ, มโนวิญฺญาณํ ผสฺสํ อารพฺภ…เป.… จิตฺตํ อารพฺภ…เป.… กายํ อารพฺภ … สทฺทํ อารพฺภ …เป.… โผฏฺฐพฺพํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ กุสลมฺปิ อกุสลมฺปิ, จกฺขุวิญฺญาณํ ผสฺสํ อารพฺภ…เป.… โผฏฺฐพฺพํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[583] น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปญฺจวิญฺญาณา กุสลาปิ อกุสลาปี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา นิมิตฺตคฺคาหี โหติ…เป.… น นิมิตฺตคฺคาหี โหติ…เป.… โสเตน สทฺทํ สุตฺวา…เป.… กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสิตฺวา นิมิตฺตคฺคาหี โหติ…เป.… น นิมิตฺตคฺคาหี โหตี’’ติ! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ปญฺจวิญฺญาณา กุสลาปิ อกุสลาปีติฯ

ปญฺจวิญฺญาณา กุสลาปิ อกุสลาปีติกถา นิฏฺฐิตาฯ

10. ทสมวคฺโค

(99) 5. สาโภคาติกถา

[584] ปญฺจวิญฺญาณา สาโภคาติ? อามนฺตาฯ นนุ ปญฺจวิญฺญาณา อุปฺปนฺนวตฺถุกา อุปฺปนฺนารมฺมณาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ปญฺจวิญฺญาณา อุปฺปนฺนวตฺถุกา อุปฺปนฺนารมฺมณา, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ปญฺจวิญฺญาณา สาโภคา’’ติฯ นนุ ปญฺจวิญฺญาณา ปุเรชาตวตฺถุกา ปุเรชาตารมฺมณา อชฺฌตฺติกวตฺถุกา พาหิรารมฺมณา อสมฺภินฺนวตฺถุกา อสมฺภินฺนารมฺมณา นานาวตฺถุกา นานารมฺมณา น อญฺญมญฺญสฺส โคจรวิสยํ ปจฺจนุโภนฺติ, น อสมนฺนาหารา อุปฺปชฺชนฺติ, น อมนสิการา อุปฺปชฺชนฺติ, น อพฺโพกิณฺณา อุปฺปชฺชนฺติ, น อปุพฺพํ อจริมํ อุปฺปชฺชนฺติ, นนุ ปญฺจวิญฺญาณา น อญฺญมญฺญสฺส สมนนฺตรา อุปฺปชฺชนฺตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ปญฺจวิญฺญาณา น อญฺญมญฺญสฺส สมนนฺตรา อุปฺปชฺชนฺติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ปญฺจวิญฺญาณา สาโภคา’’ติฯ

[585] จกฺขุวิญฺญาณํ สาโภคนฺติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ สุญฺญตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… จกฺขุวิญฺญาณํ สุญฺญตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ สุญฺญตญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ สุญฺญตญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ

‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ สุญฺญตญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? นตฺถิ…เป.… ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโต, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ สุญฺญตญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติฯ

จกฺขุวิญฺญาณํ สาโภคนฺติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ อตีตานาคตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… จกฺขุวิญฺญาณํ สาโภคนฺติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ ผสฺสํ อารพฺภ…เป.… โผฏฺฐพฺพํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… มโนวิญฺญาณํ สาโภคํ, มโนวิญฺญาณํ สุญฺญตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ สาโภคํ, จกฺขุวิญฺญาณํ สุญฺญตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… มโนวิญฺญาณํ สาโภคํ, มโนวิญฺญาณํ อตีตานาคตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ สาโภคํ, จกฺขุวิญฺญาณํ อตีตานาคตํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… มโนวิญฺญาณํ สาโภคํ, มโนวิญฺญาณํ ผสฺสํ อารพฺภ…เป.… โผฏฺฐพฺพํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ สาโภคํ, จกฺขุวิญฺญาณํ ผสฺสํ อารพฺภ…เป.… โผฏฺฐพฺพํ อารพฺภ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[586] น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปญฺจวิญฺญาณา สาโภคา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา นิมิตฺตคฺคาหี โหติ…เป.… น นิมิตฺตคฺคาหี โหติ…เป.… กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสิตฺวา นิมิตฺตคฺคาหี โหติ…เป.… น นิมิตฺตคฺคาหี โหตี’’ติ! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ปญฺจวิญฺญาณา สาโภคาติ…เป.…ฯ

สาโภคาติกถา นิฏฺฐิตาฯ

10. ทสมวคฺโค