นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘สจายํ, อานนฺท, สมิทฺธิ โมฆปุริโส ปาฏลิปุตฺตสฺส [โปตลิปุตฺตสฺส (ม. นิ. 3.300)] ปริพฺพาชกสฺส เอวํ ปุฏฺโฐ เอวํ พฺยากเรยฺย – ‘สญฺเจตนิยํ , อาวุโส ปาฏลิปุตฺต, กมฺมํ กตฺวา กาเยน วาจาย มนสา สุขเวทนิยํ สุขํ โส เวทยติ; สญฺเจตนิยํ, อาวุโส ปาฏลิปุตฺต, กมฺมํ กตฺวา กาเยน วาจาย มนสา ทุกฺขเวทนิยํ ทุกฺขํ โส เวทยติ; สญฺเจตนิยํ, อาวุโส ปาฏลิปุตฺต, กมฺมํ กตฺวา กาเยน วาจาย มนสา อทุกฺขมสุขเวทนิยํ อทุกฺขมสุขํ โส เวทยตี’ติ, เอวํ พฺยากรมาโน โข, อานนฺท, สมิทฺธิ โมฆปุริโส ปาฏลิปุตฺตสฺส ปริพฺพาชกสฺส สมฺมา พฺยากรมาโน พฺยากเรยฺยา’’ติ [ม. นิ. 3.300]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘รูปํ กมฺม’’นฺติฯ

รูปํ กมฺมนฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ

8. อฏฺฐมวคฺโค

(82) 10. ชีวิตินฺทฺริยกถา

[540] นตฺถิ รูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ นตฺถิ รูปีนํ ธมฺมานํ อายุ ฐิติ ยปนา ยาปนา อิริยนา วตฺตนา ปาลนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ รูปีนํ ธมฺมานํ อายุ ฐิติ ยปนา ยาปนา อิริยนา วตฺตนา ปาลนาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ รูปีนํ ธมฺมานํ อายุ ฐิติ ยปนา ยาปนา อิริยนา วตฺตนา ปาลนา, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘นตฺถิ รูปชีวิตินฺทฺริย’’นฺติฯ

อตฺถิ อรูปีนํ ธมฺมานํ อายุ ฐิติ ยปนา ยาปนา อิริยนา วตฺตนา ปาลนา, อตฺถิ อรูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ รูปีนํ ธมฺมานํ อายุ ฐิติ ยปนา ยาปนา อิริยนา วตฺตนา ปาลนา, อตฺถิ รูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ รูปีนํ ธมฺมานํ อายุ ฐิติ ยปนา ยาปนา อิริยนา วตฺตนา ปาลนา, นตฺถิ รูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตา ฯ อตฺถิ อรูปีนํ ธมฺมานํ อายุ ฐิติ ยปนา ยาปนา อิริยนา วตฺตนา ปาลนา, นตฺถิ อรูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อรูปีนํ ธมฺมานํ อายุ อรูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ รูปีนํ ธมฺมานํ อายุ รูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… รูปีนํ ธมฺมานํ อายุ น วตฺตพฺพํ – ‘‘รูปชีวิตินฺทฺริย’’นฺติ? อามนฺตาฯ อรูปีนํ ธมฺมานํ อายุ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อรูปชีวิตินฺทฺริย’’นฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[541] รูปีนํ ธมฺมานํ อายุ อรูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อรูปีนํ ธมฺมานํ อายุ รูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อรูปีนํ ธมฺมานํ อายุ น วตฺตพฺพํ – ‘‘รูปชีวิตินฺทฺริย’’นฺติ? อามนฺตาฯ รูปีนํ ธมฺมานํ อายุ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อรูปชีวิตินฺทฺริย’’นฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

รูปีนญฺจ อรูปีนญฺจ ธมฺมานํ อายุ อรูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ รูปีนญฺจ อรูปีนญฺจ ธมฺมานํ อายุ รูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

รูปีนญฺจ อรูปีนญฺจ ธมฺมานํ อายุ น วตฺตพฺพํ – ‘‘รูปชีวิตินฺทฺริย’’นฺติ? อามนฺตาฯ รูปีนญฺจ อรูปีนญฺจ ธมฺมานํ อายุ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อรูปชีวิตินฺทฺริย’’นฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นตฺถิ รูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ นิโรธํ สมาปนฺนสฺส นตฺถิ ชีวิตินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[542] นิโรธํ สมาปนฺนสฺส อตฺถิ ชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ นิโรธํ สมาปนฺนสฺส อตฺถิ ชีวิตินฺทฺริยํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘นตฺถิ รูปชีวิตินฺทฺริย’’นฺติฯ

นิโรธํ สมาปนฺนสฺส อตฺถิ ชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ กตมกฺขนฺธปริยาปนฺนนฺติ? สงฺขารกฺขนฺธปริยาปนฺนนฺติฯ นิโรธํ สมาปนฺนสฺส อตฺถิ สงฺขารกฺขนฺโธติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

นิโรธํ สมาปนฺนสฺส อตฺถิ สงฺขารกฺขนฺโธติ? อามนฺตาฯ นิโรธํ สมาปนฺนสฺส อตฺถิ เวทนากฺขนฺโธ…เป.… สญฺญากฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

นิโรธํ สมาปนฺนสฺส อตฺถิ เวทนากฺขนฺโธ…เป.… สญฺญากฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธติ? อามนฺตาฯ น นิโรธํ สมาปนฺโนติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[543] นตฺถิ รูปชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อสญฺญสตฺตานํ นตฺถิ ชีวิตินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อสญฺญสตฺตานํ อตฺถิ ชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อสญฺญสตฺตานํ อตฺถิ ชีวิตินฺทฺริยํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘นตฺถิ รูปชีวิตินฺทฺริย’’นฺติฯ อสญฺญสตฺตานํ อตฺถิ ชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ กตมกฺขนฺธปริยาปนฺนนฺติ? สงฺขารกฺขนฺธปริยาปนฺนนฺติฯ อสญฺญสตฺตานํ อตฺถิ สงฺขารกฺขนฺโธติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อสญฺญสตฺตานํ อตฺถิ สงฺขารกฺขนฺโธติ? อามนฺตาฯ อสญฺญสตฺตานํ อตฺถิ เวทนากฺขนฺโธ…เป.… สญฺญากฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อสญฺญสตฺตานํ อตฺถิ เวทนากฺขนฺโธ…เป.… สญฺญากฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธติ? อามนฺตาฯ ปญฺจโวการภโวติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[544] อุปปตฺเตสิเยน จิตฺเตน สมุฏฺฐิตํ ชีวิตินฺทฺริยํ อุปปตฺเตสิเย จิตฺเต ภิชฺชมาเน เอกเทสํ ภิชฺชตีติ? อามนฺตาฯ อุปปตฺเตสิเยน จิตฺเตน สมุฏฺฐิโต ผสฺโส อุปปตฺเตสิเย จิตฺเต ภิชฺชมาเน เอกเทโส ภิชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อุปปตฺเตสิเยน จิตฺเตน สมุฏฺฐิโต ผสฺโส อุปปตฺเตสิเย จิตฺเต ภิชฺชมาเน อนวเสโส ภิชฺชตีติ? อามนฺตาฯ อุปปตฺเตสิเยน จิตฺเตน สมุฏฺฐิตํ ชีวิตินฺทฺริยํ อุปปตฺเตสิเย จิตฺเต ภิชฺชมาเน อนวเสสํ ภิชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[545] ทฺเว ชีวิตินฺทฺริยานีติ? อามนฺตาฯ ทฺวีหิ ชีวิเตหิ ชีวติ, ทฺวีหิ มรเณหิ มียตีติ? อามนฺตา [น เหวํ วตฺตพฺเพ (สฺยา. กํ. ปี.)]ฯ

ชีวิตินฺทฺริยกถา นิฏฺฐิตาฯ

8. อฏฺฐมวคฺโค

(83) 11. กมฺมเหตุกถา

[546] กมฺมเหตุ อรหา อรหตฺตา ปริหายตีติ? อามนฺตาฯ กมฺมเหตุ โสตาปนฺโน โสตาปตฺติผลา ปริหายตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… กมฺมเหตุ อรหา อรหตฺตา ปริหายตีติ? อามนฺตาฯ กมฺมเหตุ สกทาคามี…เป.… อนาคามี อนาคามิผลา ปริหายตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

กมฺมเหตุ โสตาปนฺโน โสตาปตฺติผลา น ปริหายตีติ? อามนฺตาฯ