[522] อตฺถิ ตตฺถ ฆานายตนํ อตฺถิ คนฺธายตนํ, เตน ฆาเนน ตํ คนฺธํ ฆายตีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ ตตฺถ มูลคนฺโธ สารคนฺโธ ตจคนฺโธ ปตฺตคนฺโธ ปุปฺผคนฺโธ ผลคนฺโธ อามคนฺโธ วิสฺสคนฺโธ สุคนฺโธ ทุคฺคนฺโธติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตฺถิ ตตฺถ ชิวฺหายตนํ อตฺถิ รสายตนํ, ตาย ชิวฺหาย ตํ รสํ สายตีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ ตตฺถ มูลรโส ขนฺธรโส ตจรโส ปตฺตรโส ปุปฺผรโส ผลรโส อมฺพิลํ มธุรํ ติตฺตกํ กฏุกํ โลณิยํ ขาริยํ ลมฺพิลํ กสาโว สาทุ อสาทูติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตฺถิ ตตฺถ กายายตนํ อตฺถิ โผฏฺฐพฺพายตนํ, เตน กาเยน ตํ โผฏฺฐพฺพํ ผุสตีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ ตตฺถ กกฺขฬํ มุทุกํ สณฺหํ ผรุสํ สุขสมฺผสฺสํ ทุกฺขสมฺผสฺสํ ครุกํ ลหุกนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[523] น วตฺตพฺพํ – ‘‘สฬายตนิโก อตฺตภาโว รูปธาตุยา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ อตฺถิ ตตฺถ ฆานนิมิตฺตํ ชิวฺหานิมิตฺตํ กายนิมิตฺตนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ ตตฺถ ฆานนิมิตฺตํ ชิวฺหานิมิตฺตํ กายนิมิตฺตํ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สฬายตนิโก อตฺตภาโว รูปธาตุยา’’ติฯ

รูปธาตุยา อายตนกถา นิฏฺฐิตาฯ

8. อฏฺฐมวคฺโค

(80) 8. อรูเป รูปกถา

[524] อตฺถิ รูปํ อรูเปสูติ? อามนฺตาฯ รูปภโว รูปคติ รูปสตฺตาวาโส รูปสํสาโร รูปโยนิ รูปตฺตภาวปฏิลาโภติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ อรูปภโว อรูปคติ อรูปสตฺตาวาโส อรูปสํสาโร อรูปโยนิ อรูปตฺตภาวปฏิลาโภติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อรูปภโว…เป.… อรูปตฺตภาวปฏิลาโภ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อตฺถิ รูปํ อรูเปสู’’ติฯ

อตฺถิ รูปํ อรูเปสูติ? อามนฺตาฯ

ปญฺจโวการภโว คติ สตฺตาวาโส สํสาโร โยนิ วิญฺญาณฏฺฐิติ อตฺตภาวปฏิลาโภติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ จตุโวการภโว…เป.… อตฺตภาวปฏิลาโภติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ จตุโวการภโว คติ…เป.… อตฺตภาวปฏิลาโภ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อตฺถิ รูปํ อรูเปสู’’ติฯ

[525] อตฺถิ รูปํ รูปธาตุยา, โส จ รูปภโว รูปคติ รูปสตฺตาวาโส รูปสํสาโร รูปโยนิ รูปตฺตภาวปฏิลาโภติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ รูปํ อรูเปสุ, โส จ รูปภโว รูปคติ…เป.… รูปตฺตภาวปฏิลาโภติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ รูปํ รูปธาตุยา, โส จ ปญฺจโวการภโว คติ…เป.… อตฺตภาวปฏิลาโภติ? อามนฺตา ฯ อตฺถิ รูปํ อรูเปสุ, โส จ ปญฺจโวการภโว คติ…เป.… อตฺตภาวปฏิลาโภติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ อตฺถิ รูปํ อรูเปสุ, โส จ อรูปภโว อรูปคติ อรูปสตฺตาวาโส อรูปสํสาโร อรูปโยนิ อรูปตฺตภาวปฏิลาโภติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ รูปํ รูปธาตุยา [อรูปธาตุยา (สพฺพตฺถ)], โส จ อรูปภโว อรูปคติ…เป.… อรูปตฺตภาวปฏิลาโภติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ รูปํ อรูเปสุ, โส จ จตุโวการภโว คติ…เป.… อตฺตภาวปฏิลาโภติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ รูปํ รูปธาตุยา [อรูปธาตุยา (สพฺพตฺถ)], โส จ จตุโวการภโว คติ…เป.… อตฺตภาวปฏิลาโภติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[526] อตฺถิ รูปํ อรูเปสูติ? อามนฺตาฯ นนุ รูปานํ นิสฺสรณํ อรูปํ [อิติวุ. 72; อ. นิ. 5.200; ที. นิ. 3.321] วุตฺตํ ภควตาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ รูปานํ นิสฺสรณํ อรูปํ [อิติวุ. 72; อ. นิ. 5.200; ที. นิ. 3.321] วุตฺตํ ภควตา, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อตฺถิ รูปํ อรูเปสู’’ติฯ

รูปานํ นิสฺสรณํ อรูปํ วุตฺตํ ภควตา, อตฺถิ รูปํ อรูเปสูติ? อามนฺตา ฯ กามานํ นิสฺสรณํ เนกฺขมฺมํ วุตฺตํ ภควตา, อตฺถิ เนกฺขมฺเมสุ กามา, อตฺถิ อนาสเวสุ อาสวา, อตฺถิ อปริยาปนฺเนสุ ปริยาปนฺนาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อรูเป รูปกถา นิฏฺฐิตาฯ

8. อฏฺฐมวคฺโค