อตฺถิ กามคุณูปคํ กมฺมนฺติ ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ กามธาตูปคา สตฺตาติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ กามคุณูปคา สตฺตาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

กามธาตุยา สตฺตา ชายนฺติ ชียนฺติ มียนฺติ จวนฺติ อุปปชฺชนฺตีติ? อามนฺตาฯ กามคุเณ สตฺตา ชายนฺติ ชียนฺติ มียนฺติ จวนฺติ อุปปชฺชนฺตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ …เป.… กามธาตุยา อตฺถิ รูปํ เวทนา สญฺญา สงฺขารา วิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ กามคุเณ อตฺถิ รูปํ เวทนา สญฺญา สงฺขารา วิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… กามธาตุ ปญฺจโวการภโวติ? อามนฺตาฯ กามคุณา ปญฺจโวการภโวติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… กามธาตุยา สมฺมาสมฺพุทฺธา อุปฺปชฺชนฺติ, ปจฺเจกสพุทฺธา อุปฺปชฺชนฺติ, สาวกยุคํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ กามคุเณ สมฺมาสมฺพุทฺธา อุปฺปชฺชนฺติ, ปจฺเจกสมฺพุทฺธา อุปฺปชฺชนฺติ, สาวกยุคํ อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[512] น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปญฺเจว กามคุณา กามธาตู’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ปญฺจิเม, ภิกฺขเว, กามคุณา! กตเม ปญฺจ? จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียา, โสตวิญฺเญยฺยา สทฺทา…เป.… ฆานวิญฺเญยฺยา คนฺธา…เป.… ชิวฺหาวิญฺเญยฺยา รสา…เป.… กายวิญฺเญยฺยา โผฏฺฐพฺพา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียา – อิเม โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ กามคุณา’’ติฯ อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ปญฺเจว กามคุณา กามธาตูติฯ

กามคุณกถา นิฏฺฐิตาฯ

8. อฏฺฐมวคฺโค

(76) 4. กามกถา

[513] ปญฺเจวายตนา กามาติ? อามนฺตาฯ นนุ อตฺถิ ตปฺปฏิสํยุตฺโต ฉนฺโทติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ ตปฺปฏิสํยุตฺโต ฉนฺโท, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ปญฺเจวายตนา กามา’’ติฯ นนุ อตฺถิ ตปฺปฏิสํยุตฺโต ราโค ตปฺปฏิสํยุตฺโต ฉนฺโท ตปฺปฏิสํยุตฺโต ฉนฺทราโค ตปฺปฏิสํยุตฺโต สงฺกปฺโป ตปฺปฏิสํยุตฺโต ราโค ตปฺปฏิสํยุตฺโต สงฺกปฺปราโค ตปฺปฏิสํยุตฺตา ปีติ ตปฺปฏิสํยุตฺตํ โสมนสฺสํ ตปฺปฏิสํยุตฺตํ ปีติโสมนสฺสนฺติ? อามนฺตา ฯ หญฺจิ อตฺถิ ตปฺปฏิสํยุตฺตํ ปีติโสมนสฺสํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ปญฺเจวายตนา กามา’’ติฯ

[514] น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปญฺเจวายตนา กามา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ปญฺจิเม, ภิกฺขเว, กามคุณา! กตเม ปญฺจ? จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา…เป.… กายวิญฺเญยฺยา โผฏฺฐพฺพา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียา – อิเม โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ กามคุณา’’ติฯ อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ปญฺเจวายตนา กามาติฯ

ปญฺเจวายตนา กามาติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ปญฺจิเม, ภิกฺขเว, กามคุณา! กตเม ปญฺจ? จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา…เป.… กายวิญฺเญยฺยา โผฏฺฐพฺพา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียา – อิเม โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ กามคุณา ฯ อปิ จ, ภิกฺขเว, เนเต กามา กามคุณา นาเมเต อริยสฺส วินเย วุจฺจ’’นฺติ –

‘‘สงฺกปฺปราโค ปุริสสฺส กาโม,

น เต กามา ยานิ จิตฺรานิ โลเก;

สงฺกปฺปราโค ปุริสสฺส กาโม,

ติฏฺฐนฺติ จิตฺรานิ ตเถว โลเก;

อเถตฺถ ธีรา วินยนฺติ ฉนฺท’’นฺติ [อ. นิ. 6.63 นิพฺเพธิกสุตฺเต]ฯ

อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปญฺเจวายตนา กามา’’ติฯ

กามกถา นิฏฺฐิตาฯ

8. อฏฺฐมวคฺโค