เมนู

ทายโก ทานํ เทติ, ปฏิคฺคาหเก ปฏิคฺคหิเต ราชาโน วา หรนฺติ, โจรา วา หรนฺติ, อคฺคิ วา ทหติ, อุทกํ วา วหติ, อปฺปิยา วา ทายาทา หรนฺติ, โหติ ปุญฺญนฺติ? อามนฺตา ฯ หญฺจิ ทายโก ทานํ เทติ, ปฏิคฺคาหเก ปฏิคฺคหิเต ราชาโน วา หรนฺติ, โจรา วา หรนฺติ, อคฺคิ วา ทหติ, อุทกํ วา วหติ, อปฺปิยา วา ทายาทา หรนฺติ, โหติ ปุญฺญํ; โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ปริโภคมยํ ปุญฺญํ วฑฺฒตี’’ติฯ

ปริโภคมยปุญฺญกถา นิฏฺฐิตาฯ

7. สตฺตมวคฺโค

(68) 6. อิโตทินฺนกถา

[488] อิโต ทินฺเนน ตตฺถ ยาเปนฺตีติ? อามนฺตาฯ อิโต จีวรํ เทนฺติ ตํ จีวรํ ตตฺถ ปริภุญฺชนฺตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อิโต ปิณฺฑปาตํ เทนฺติ, อิโต เสนาสนํ เทนฺติ, อิโต คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ เทนฺติ, อิโต ขาทนียํ เทนฺติ, อิโต โภชนียํ เทนฺติ, อิโต ปานียํ เทนฺติ; ตํ ปานียํ ตตฺถ ปริภุญฺชนฺตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อิโต ทินฺเนน ตตฺถ ยาเปนฺตีติ? อามนฺตาฯ อญฺโญ อญฺญสฺส การโก ปรกตํ สุขทุกฺขํ อญฺโญ กโรติ, อญฺโญ ปฏิสํเวเทตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[489] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อิโต ทินฺเนน ตตฺถ ยาเปนฺตี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ เปตา อตฺตโน อตฺถาย ทานํ เทนฺตํ อนุโมเทนฺติ, จิตฺตํ ปสาเทนฺติ, ปีติํ อุปฺปาเทนฺติ, โสมนสฺสํ ปฏิลภนฺตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ เปตา อตฺตโน อตฺถาย ทานํ เทนฺตํ อนุโมเทนฺติ, จิตฺตํ ปสาเทนฺติ, ปีติํ อุปฺปาเทนฺติ, โสมนสฺสํ ปฏิลภนฺติ; เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อิโต ทินฺเนน ตตฺถ ยาเปนฺตี’’ติฯ

[490] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อิโต ทินฺเนน ตตฺถ ยาเปนฺตี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา –

‘‘อุนฺนเม อุทกํ วุฏฺฐํ, ยถานินฺนํ ปวตฺตติ;

เอวเมว อิโต ทินฺนํ, เปตานํ อุปกปฺปติฯ

‘‘ยถา วาริวหา ปูรา, ปริปูเรนฺติ สาครํ;

เอวเมว อิโต ทินฺนํ, เปตานํ อุปกปฺปติฯ

‘‘น หิ ตตฺถ กสี อตฺถิ, โครกฺเขตฺถ น วิชฺชติ;

วณิชฺชา ตาทิสี นตฺถิ, หิรญฺเญน กยากยํ [กยกฺกยํ (สี. ปี.)];

อิโต ทินฺเนน ยาเปนฺติ, เปตา กาลงฺกตา ตหิ’’นฺติ [ขุ. ปา. 7.6; เป. ว. 19]

อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อิโต ทินฺเนน ตตฺถ ยาเปนฺตีติฯ

[491] วตฺตพฺพํ – ‘‘อิโต ทินฺเนน ตตฺถ ยาเปนฺตี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ปญฺจิมานิ, ภิกฺขเว, ฐานานิ สมฺปสฺสนฺตา มาตาปิตโร ปุตฺตํ อิจฺฉนฺติ กุเล ชายมานํ! กตมานิ ปญฺจ? ภโฏ วา โน ภริสฺสติ, กิจฺจํ วา โน กริสฺสติ, กุลวํโส จิรํ ฐสฺสติ, ทายชฺชํ ปฏิปชฺชิสฺสติ, อถ วา ปน เปตานํ กาลงฺกตานํ ทกฺขิณํ อนุปฺปทสฺสติ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ ฐานานิ สมฺปสฺสนฺตา มาตาปิตโร ปุตฺตํ อิจฺฉนฺติ กุเล ชายมาน’’นฺติฯ

‘‘ปญฺจ ฐานานิ สมฺปสฺสํ, ปุตฺตํ อิจฺฉนฺติ ปณฺฑิตา;

ภโฏ วา โน ภริสฺสติ, กิจฺจํ วา โน กริสฺสติฯ

‘‘กุลวํโส จิรํ ติฏฺเฐ, ทายชฺชํ ปฏิปชฺชติ;

อถ วา ปน เปตานํ, ทกฺขิณํ อนุปฺปทสฺสติฯ

‘‘ฐานาเนตานิ สมฺปสฺสํ, ปุตฺตํ อิจฺฉนฺติ ปณฺฑิตา;

ตสฺมา สนฺโต สปฺปุริสา, กตญฺญู กตเวทิโนฯ

‘‘ภรนฺติ มาตาปิตโร, ปุพฺเพ กตมนุสฺสรํ;

กโรนฺติ เตสํ กิจฺจานิ, ยถา ตํ ปุพฺพการินํฯ

‘‘โอวาทการี ภฏโปสี, กุลวํสํ อหาปยํ;

สทฺโธ สีเลน สมฺปนฺโน, ปุตฺโต โหติ ปสํสิโย’’ติ [อ. นิ. 5.31]

อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อิโต ทินฺเนน ตตฺถ ยาเปนฺตีติฯ

อิโต ทินฺนกถา นิฏฺฐิตาฯ

7. สตฺตมวคฺโค