อุทปาเน ขญฺญมาเน อนากาโส อากาโส โหตีติ? อามนฺตาฯ สงฺขตํ อสงฺขตํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ
ตุจฺฉอุทปาเน ปูริยมาเน, ตุจฺฉโกฏฺเฐ ปูริยมาเน, ตุจฺฉกุมฺภิยา ปูริยมานาย อากาโส อนฺตรธายตีติ? อามนฺตาฯ อสงฺขตํ อนฺตรธายตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ
[462] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อากาโส อสงฺขโต’’ติ? อามนฺตาฯ อากาโส สงฺขโตติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… เตน หิ อากาโส อสงฺขโตติฯ
อากาสกถา นิฏฺฐิตาฯ
6. ฉฏฺฐวคฺโค
(59) 7. อากาโส สนิทสฺสโนติกถา
[463] อากาโส สนิทสฺสโนติ? อามนฺตาฯ รูปํ รูปายตนํ รูปธาตุ นีลํ ปีตกํ โลหิตกํ โอทาตํ จกฺขุวิญฺเญยฺยํ จกฺขุสฺมิํ ปฏิหญฺญติ จกฺขุสฺส อาปาถํ อาคจฺฉตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ
อากาโส สนิทสฺสโนติ? อามนฺตาฯ จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ อากาสญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ …เป.…ฯ
จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ อากาสญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ อากาสญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว [อตฺถิ (?)] สุตฺตนฺโตติ? นตฺถิฯ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ [ม. นิ. 1.400; 3.421; สํ. นิ. 4.60] – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโต, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ อากาสญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติฯ
[464] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อากาโส สนิทสฺสโน’’ติ? อามนฺตาฯ